ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਪੂਰਥਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ 27 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਜਲੰਧਰ-ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਰੇਲ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ | ਇਹ ਬੁੱਧੂ-ਬਰਕਤ ਤੇ ਟੇਰਕਿਆਣਾ ਤੋਂ ਨਿਕਲਦੀ ਕਾਲੀ ਵੇਈਾ ਦੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਵਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ | ਦਰਿਆ ਸਤਲੁਜ ਅਤੇ ਬਿਆਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਜਿਹੇ ਵਸਿਆ 17 ਕੁ ਹਜ਼ਾਰ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਆਪਣੇ ਅੰਦਰ ਸਦੀਆਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਸਮੋਈ ਬੈਠਾ ਹੈ | ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਬੁੱਧ ਦੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿਚ ਹੋਈ | ਵਰਤਮਾਨ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ ਦੀ ਨੀਂਹ ਮਹਿਮੂਦ ਗਜ਼ਨਵੀ ਦੇ ਇਕ ਫੌਜਦਾਰ ਸੁਲਤਾਨ ਖਾਂ ਨੇ ਰੱਖੀ ਸੀ | ਇਹ ਨਗਰ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿਚ ਬੜਾ ਸ਼ਾਨਾਮੱਤਾ ਅਤੇ ਗੌਰਵਸ਼ਾਲੀ ਆਨ-ਬਾਨ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ | ਇਥੇ ਸਥਿਤ ਸ਼ਾਹੀ ਸਰਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ, ਹਾਥੀਆਂ ਅਤੇ ਪਾਲਕੀਆਂ ਲਈ ਉਚੇਚੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚੌੜੇ ਪੁਲਾਂ ਦੇ ਖੰਡਰ, ਇਸ ਤੱਥ ਦੀ ਸਾਖਿਆਤ ਸ਼ਾਹਦੀ ਭਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨਾਲ ਨੇੜਿਓਾ ਵਾਬਸਤਾ ਸੀ | ਇਹ ਲਾਹੌਰ-ਆਗਰਾ ਜਰਨੈਲੀ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਸੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹੀ ਅਰਾਮਗਾਹ ਕਰਕੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ | ਧਾਰਮਿਕ ਮਾਹੌਲ ਕਰਕੇ ਇਸ ਨੂੰ 'ਪੀਰਾਂ-ਪੁਰੀ' ਦੇ ਨਾਂਅ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ | ਇਥੇ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਦਿਆਲੇ ਦੇ ਪੱਧਰ ਦਾ ਮੁਸਲਿਮ ਮਦਰੱਸਾ ਸੀ, ਜਿਥੇ ਮੁਸਲਿਮ ਧਰਮ ਦੀ ਵਿੱਦਿਆ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਵਿਵਹਾਰਕ ਵਿੱਦਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ | ਇਸ ਮਦਰੱਸੇ ਦਾ ਮੁਖੀ ਉਸਤਾਦ ਅਬਦੁੱਲ ਲਤੀਫ ਸੀ | ਮੁਗਲ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦੇ ਦਾਰਾ ਸ਼ਿਕੋਹ ਅਤੇ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਦਿੱਲੀ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀਅਤ ਦੇ ਕਈ ਖਾਨਜ਼ਾਦੇ ਇਥੋਂ ਤਾਲੀਮ ਹਾਸਲ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ | ਕਿਸੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿਚ ਇਥੇ ਕੱਪੜੇ ਰੰਗਣ ਵਾਲੇ ਕਲਾਕਾਰ ਲੋਕ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ, ਜੋ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਛੀਂਟਾਂ ਰੰਗਣ ਵਿਚ ਨਿਪੁੰਨ ਸਨ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਛੀਂਟਾਂ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ |

ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਦੂਜਾ ਅਜਿਹਾ ਰਾਜ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ 73ਵੀਂ ਸੰਵਿਧਾਨਿਕ ਸੋਧ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬ ਪੰਚਾਇਤੀ ਰਾਜ ਐਕਟ 1994 ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਐਕਟ ਤਹਿਤ 3 ਪੱਧਰੀ ਪੰਚਾਇਤੀ ਰਾਜ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਪੰਚਾਇਤ, ਬਲਾਕ ਸੰਮਤੀ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਹੋਂਦ ਵਿਚ ਆਈ। ਇਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚ ਹਰ 5 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਨਵੇਂ ਸਿਰਿਓਂ ਚੋਣਾਂ ਕਰਵਾਉਣਾ ਮਿੱਥਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਬਿਨਾਂ ਪੱਖਪਾਤ ਵਿੱਤੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਅਤੇ ਨਿਆਂਇਕ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਪੰਚਾਇਤੀ ਰਾਜ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਦੇ ਸਿਰ 'ਤੇ ਵੱਡੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਦਾ ਜਾਗਰੂਕ ਹੋਣਾ ਅਤਿ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਇਸ 3 ਪੱਧਰੀ ਚੋਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਲੋਕਤੰਤਰ ਦੇ ਨਾਂਹ-ਪੱਖੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੇ ਵੀ ਗ੍ਰੱਸਿਆ ਹੈ। ਮਹਾਰਾਜ ਅਸ਼ੋਕ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਝਗੜੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਮੋਹਤਵਰ ਸੱਜਣ ਸਾਂਝੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਸੱਥਾਂ ਵਿਚ ਬੈਠ ਕੇ ਨਿਬੇੜਦੇ ਸਨ। ਪੰਚ ਪ੍ਰਮੇਸ਼ਵਰੀ ਸਿਧਾਂਤ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੀ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰ ਕੇ ਪੰਚਾਇਤੀ ਰਾਜ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਦੀ ਚੋਣ ਦਾ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਵਿਚ ਸਰਬ-ਸਾਂਝੀ ਵਾਲਤਾ ਅਤੇ ਸਰਬਪੱਖੀ ਵਿਕਾਸ ਤਾਰੇ ਵਾਂਗ ਚਮਕਦਾ ਹੈ। ਅੱਜ 2018 ਪੰਜਾਬ ਪੰਚਾਇਤੀ ਰਾਜ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਵਰ੍ਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਰ੍ਹੇ ਪੰਜਾਬ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਨਵੇਂ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਤੋਂ ਨਵੀਆਂ ਆਸਾਂ ਲਗਾਈ ਬੈਠਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਪਿਛਲੇ ਤੌਰ-ਤਰੀਕਿਆਂ ਤੋਂ ਅੱਕ-ਥੱਕ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
ਪੰਜਾਬ ਪੰਚਾਇਤੀ ਰਾਜ ਦੇ ਚੁਣੇ ਹੋਏ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਨਵੇਂ ਰਾਹਾਂ ਦੇ ਨਵੇਂ ਪਾਂਧੀ ਬਣਨ ਦੇ ਹਲਫ ਲੈਣ। ਬਿਨਾਂ ਪੱਖਪਾਤ ਭੇਦਭਾਵ ਵਿਕਾਸ ਮੁਖੀ ਲੀਹਾਂ ਦਾ ਅਗਲਾ ਵਰਕਾ ਫਰੋਲਣ। ਨਸ਼ਾ ਅਤੇ ਵਿਕਾਊ ਮਾਲ ਨੂੰ ਉਮੀਦਵਾਰ ਖੁਦ ਹੀ ਦੂਰ ਰੱਖਣ ਦਾ ਜਜ਼ਬਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ। ਸਹੁੰ ਚੁੱਕਣ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਇਸ ਵਾਰ ਲੋਕ-ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਖਾਨਾਪੂਰਤੀ ਨਾ ਸਮਝਣ, ਬਲਕਿ ਹਕੀਕਤ ਵਿਚ ਲਾਗੂ ਕਰਨ। ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਚੁੱਕਿਆ ਹਲਫ ਯਾਦ ਰੱਖਣ। ਐਕਟ ਤਹਿਤ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਜੋ ਅਧਿਕਾਰ ਅਤੇ ਹੱਕ ਮਿਲੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਡਾਕਾ ਨਾ ਵੱਜਣ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਕਰਨ। ਆਪਣੇ ਚੋਣ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਇਕ ਲੜੀ ਵਿਚ ਪਰੋਣ ਦਾ ਉਪਰਾਲਾ ਕਰਨ।
ਅੱਜ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਹਾਲਾਤ ਮੰਗ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੰਚ ਪ੍ਰਮੇਸ਼ਵਰੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨਵੀਂ ਪਿਰਤ ਪਾਉਣ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਅੱਗੇ ਆਵੇ। ਬੀਤੇ ਤੋਂ ਸਬਕ ਲੈ ਕੇ ਈਰਖਾ ਰਹਿਤ ਨਵੇਂ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕਰਨ। ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਵੱਲ ਖਾਸ ਤਵੱਜੋ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇ। ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਖਾਸ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਨਵੀਆਂ ਆਸਾਂ-ਨਵੇਂ ਸੁਨੇਹਿਆਂ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਦੇ ਸਿਰ 'ਤੇ ਨਵੇਂ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਬੱਝਣ ਦੀ ਸਥਾਈ ਆਸ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

-ਅਬਿਆਣਾ ਕਲਾਂ। ਮੋਬਾ: 98781-11445