ਰਾਜਾ ਰਾਮ ਮੋਹਨ ਰਾਠਦਾ ਜਨਮ 12 ਮਈ 1772 ਨੂੰ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਇਕ ਰੂੜà©à¨¹à©€à¨µà¨¾à¨¦à©€
ਬà©à¨°à¨¾à¨¹à¨®à¨£ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ । ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੂਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਪਾਖੰਡਵਾਦ ਚਰਮ ਤੇ ਸੀ ਤੇ
ਪਰੰਪਰਾਂ ਤੇ ਰਸਮਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਮਨà©à©±à¨–ਤਾਂ ਸਤੀ-ਪà©à¨°à¨¥à¨¾ ਦੀ à¨à©‡à¨Ÿ ਚੜ ਰਹੀ ਸੀ। 17 ਸਾਲ
ਦੀ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਓà©à¨®à¨° ਤੋਂ ਹੀ ਰਾਮ ਮੋਹਨ ਰਾਠਨੇ ਮੂਰਤੀ ਪੂਜਾ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨਾ
ਸ਼à©à¨°à©‚ ਕਰ ਦਿੱਤਾ , ਓà©à¨¹à¨¨à¨¾à¨‚ ਦਾ ਦਾਵਾ ਸੀ ਕਿ ਮੂਰਤੀ ਪੂਜਾ ਦਾ ਵੇਦਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ
ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀ ਹੈ । ਓà©à¨¹ “à¨à¨•à© ਪਿਤਾ à¨à¨•à¨¸ ਕੇ ਹਮ ਬਾਰਿਕ” ਦੇ ਸਿੰਧਾਤ ਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ
ਰੱਖਦੇ ਸਨ ਤੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀਆਂ ਕà©à¨°à©€à¨¤à©€à¨†à¨‚ ਤੇ ਕਰਮਕਾੰਡਾ ਦੇ ਓà©à¨¹ ਘੋਰ
ਵਿਰੋਧੀ ਸਨ। ਨੌਜਵਾਨ ਰਾਮ ਮੋਹਨ ਰਾਠਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਲੋਕੀ ਤਰਕ ਨਹੀ ਕਰਦੇ , ਤੇ
ਬੱਸ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਮੰਨੀ ਜਾੰਦੇ ਨੇ । ਬਹà©à¨¤ ਵਿਰੋਧ à¨à©±à¨²à¨£à¨¾
ਪਿਆਂ ਰਾਮ ਮੋਹਨ ਰਾਠਨੂੰ , ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਘਰੋਂ ਵੀ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ
।ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਦੇ ਕਥਨ ਅਨà©à¨¸à¨¾à¨° ਜਦੋਂ ਸੱਜਣ ਪà©à¨°à¨– ਆਪਣੇ ਥਾੰ ਤੋਂ ਨਿੱਖੜਨਾ ਹੈ ਤਾਂ ਵੀ
ਲੋਕਾਈ ਦਾ à¨à¨²à¨¾ ਹੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਘਰੋਂ ਨਿਕਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨੌਜਵਾਨ ਰਾਮ ਮੋਹਨ ਰਾਠਨੇ
ਕਾਫੀ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਤੇ ਵੱਖ ੨ ਫ਼ਿਰਕੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜੀਵਨ- ਜਾਂਚ ਤੇ ਸà¨à¨¿à¨†à¨šà¨¾à¨°
ਨੂੰ ਸਮà¨à¨¿à¨†à¨‚ । ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਵੱਖ ੨ ਧਰਮਾਂ ਤੇ ਵਿਰਸੇ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲੈਣ ਲਈ ਓà©à¨¹à¨¨à¨¾
ਸੰਸਕà©à¨°à¨¿à¨¤ , ਫਰੈੰਚ,ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ , ਗà©à¨°à©€à¨• ਤੇ ਹਿਬਰੂ à¨à¨¾à¨¸à¨¼à¨¾ ਦਾ ਗਿਆਨ ਪà©à¨°à¨¾à¨ªà¨¤ ਕੀਤਾ,
ਅਰਬੀ ਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ à¨à¨¾à¨¸à¨¼à¨¾ ਦਾ ਗਿਆਨ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾ ਤੋਂ ਹੀ ਸੀ । ਵੇਦਾਂ ਦਾ ਬੰਗਾਲੀ
à¨à¨¾à¨¸à¨¼à¨¾ ਵਿੱਚ ਅਨà©à¨µà¨¾à¨¦ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਜੋ ਆਮ ਬੰਗਾਲੀ ਵੇਦਾਂ ਨੂੰ ਸਮਠਕੇ ਰੱਬ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ
ਹà©à©°à¨¦à©€ ਲà©à©±à¨Ÿ-ਖਸà©à©±à¨Ÿ ਤੋਂ ਬੱਚ ਸਕੇ।
ਰਾਮ ਮੋਹਨ ਰਾਠਨੇ ਕà©à©±à¨ ਸਾਲ ਇਸਟ ਇੰਡੀਆ
ਕੰਪਨੀ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਦ ਅਸਤੀਫ਼ਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਆਪਣਾ ਪੂਰਾ ਸਮਾਂ ਜਨਤਾ
ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਲਾ ਦਿੱਤਾ। ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਔਰਤਾਂ ਤੇ ਗਰੀਬ
ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਹà©à©°à¨¦à©‡ ਵਿਤਕਰੇ, ਤੇ à¨à©‚ਠੇ ਕਰਮ ਕਾੰਡਾ ਤੋਂ ਸà©à¨šà©‡à¨¤ ਕਰਨ ਲਈ ਬà©à¨°à¨¹à¨® ਸਮਾਜ
ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ । ਸਤੀ ਪà©à¨°à¨¥à¨¾ , ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਦਾ ਡੱਟ ਕੇ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਤੇ ਔਰਤਾਂ
ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ, ਜਾਇਦਾਦ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰ ਦੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਤੇ ਵਿਧਵਾ ਵਿਆਹ ਦੀ à¨à¨°à¨ªà©‚ਰ
ਵਕਾਲਤ ਕੀਤੀ । ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਦਾ ਪੱਖ-ਪੂਰਨ ਵਾਲੇ ਰਾਮ ਮੋਹਨ ਰਾਠਨੂੰ ਇਹ
ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਵੀ ਨਹੀ ਸੀ ਕਿ ਇਕ ਦਿਨ ਓà©à¨¸à¨¦à©€ ਹੀ ਸਕੀ à¨à¨¾à¨¬à©€ ਇਸ ਅਣਮਨà©à©±à¨–à©€ ਪà©à¨°à¨¥à¨¾ ਦੀ
à¨à©‡à¨Ÿ ਚੜ ਗਈ , ਂਓà©à¨¸ ਦੀਆਂ ਦਲੀਲਾਂ ਤੇ ਤਰਲਿਆਂ ਦਾ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀ ਹੋਇਆ ਧਰਮ ਦੇ
ਠੇਕੇਦਾਰਾ ਤੇ। ਇਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਦ ਰਾਮ ਮੋਹਨ ਰਾਠਨੇ ਸਤੀ ਪà©à¨°à¨¥à¨¾ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼
ਮਹਿਮ ਛੇੜ ਲਈ ਤੇ ਸਤੀ ਪà©à¨°à¨¥à¨¾ ਨੂੰ ਜੜ ਤੋਂ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਬà©à¨°à¨¿à¨Ÿà¨¿à¨¸à¨¼ ਸੰਸਦ ਨੂੰ ਪੱਤਰ
ਲਿਖਿਆ। ਸੰਨ 1829 ਵਿੱਚ ,ਰਾਮ ਮੋਹਨ ਰਾਠਦੀ ਬੇਅੰਤ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਸਦਕਾ ਲਾਰਡ
ਵਿਲਿਅਮ ਬੈੰਟਿਕ ਸਤੀ ਪà©à¨°à¨¥à¨¾ ਵਿਰੋਧੀ ਕਾਨੂੰਨ ਪਾਸ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗà¨à¥¤à¨•à¨Ÿà©œà¨ªà©°à¨¥à©€
ਜਾਨ ਦੇ ਦà©à¨¸à¨¼à¨®à¨¨ ਬਣ ਗਠਪਰ ਰਾਮ ਮੋਹਨ ਰਾਠਨਾਂ ਦਾ ਇਹ ਮਸੀਹਾ ਕੰਧ ਬਣਕੇ ਖੜਾ ਹੋ ਗਿਆ
ਮਾਸੂਮ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਕੱਟੜਪੰਥੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ।
ਰਾਮ ਮੋਹਨ ਰਾਠਨੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ
ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਿੱਖਣ ਲਈ ਓà©à¨¤à¨¸à¨¼à¨¾à¨¹à¨¿à¨¤ ਕੀਤਾ ਤੇ ਬਹà©à¨¤ ਸਾਰੇ ਸਕੂਲਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ,
ਸ਼ਾਇਦ ਓà©à¨¸ ਦੀ ਦੂਰਦਰ਼ਸ਼ੀ ਨਜ਼ਰ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਪੈੜਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਚਾਣ ਗਈ ਸੀ। ਓà©à¨¸à¨¨à©‡
ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਇੰਗਲਿਸ਼ , ਸਾਇੰਸ ਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਵਿਸ਼ੇ ਇੰਡੀਆ ਵਿੱਚ ਵੀ
ਪੜਾਠਜਾਣ ਤਾਂ ਜੋ ਆਓà©à¨£ ਵਾਲੀ ਪੀੜੀ ਸਮੇਂ ਦੀ ਹਾਣੀ ਬਣ ਸਕੇ।
ਮà©à¨—ਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ੨ ਨੇ ਰਾਮ ਮੋਹਨ ਰਾਠਦੀ ਕà©à¨¸à¨¼à¨²à¨¤à¨¾, ਕਾਰਗà©à¨œà¨¼à¨¾à¨°à©€ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਯੋਗਦਾਨ ਤੋਂ ਪà©à¨°à¨à¨¾à¨µà¨¿à¨¤ ਹੋ ਕੇ #ਰਾਜਾ
ਦੀ ਓà©à¨ªà¨¾à¨§à©€ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਤੇ ਆਪਣਾ ਰਾਜਦੂਤ ਨਿਯà©à¨•à¨¤ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਜੋ ਬà©à¨°à¨¿à¨Ÿà¨¿à¨¸à¨¼
ਸੰਸਦ ਵਿੱਚ ਓà©à¨¹à¨¨à¨¾ ਦਾ ਪੱਖ ਰੱਖ ਸੱਕਣ, ਇਸਤਰਾਂ ਅਧਿਕਾਰਿਤ ਤੌਰ ਤੇ à¨à¨¾à¨°à¨¤ ਤੋਂ ਇੰਗਲੈੰਡ
ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਰਾਜਦੂਤ ਬਣ ਗਠਰਾਜਾ ਰਾਮ ਮੋਹਨ ਰਾà¨à¥¤ ਜਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਬà©à¨°à¨¿à¨Ÿà¨¿à¨¸à¨¼
ਸੰਸਦ ਰਾਜਾ ਰਾਮ ਮੋਹਨ ਰਾਠਦੀ ਵਿਦਵਤਾ ਦੀ ਕਾਇਲ਼ ਸੀ ਤੇ ਓà©à¨¹à¨¨à¨¾ ਤੋਂ à¨à¨¾à¨°à¨¤à©€
ਮਾਮਲਿਆਂ ਸੰਬੰਧੀ ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰੇ ਕਰਦੀ ਸੀ।
27 ਸਿਤਬਰ 1833 ਨੂੰ ਇੰਗਲੈੰਡ ਦੇ
ਬà©à¨°à¨¿à¨¸à¨Ÿà¨² ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਮੈਨਿਨਜਾਈਟਿਸ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ ਨਾਲ ਰਾਜਾ ਰਾਮ ਮੋਹਨ ਰਾਠਦਾ
ਦੇਹਾੰਤ ਹੋ ਗਿਆ, ਂਓà©à¨¸ ਸਮੇਂ ਇੰਗਲੈੰਡ ਵਿੱਚ ਸਸਕਾਰ ਦੀ ਇਜਾਜਤ ਨਹੀਂ ਸੀ ,
ਲਿਹਾਜ਼ਾਂ ਓà©à¨¹à¨¨à¨¾ ਨੂੰ ਇਸਾਈ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜ ਅਨà©à¨¸à¨¾à¨° ਦਫ਼ਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਂà¨à¨¾à¨œà¨ªà¨¾ ਨੇਤਾ ਮà©à¨°à¨²à©€ ਮਨੋਹਰ ਜੋਸ਼ੀ ਨੇ ਰਾਜਾ ਰਾਮ ਮੋਹਨ ਰਾਠਤੇ ਸੰਸਕà©à¨°à¨¿à¨¤ ਦੇ ਪਤਨ ਦਾ
ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਾਇਆ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਮà©à¨¨à¨•à¨° ਨਹੀ ਹੋਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਕਿ à¨à¨¾à¨°à¨¤à©€ ਸਮਾਜ ਦਾ
ਮà©à©°à¨¹ ਮੱਥਾ ਸਵਾਰਨ ਵਾਲੇ ਓà©à¨¹ ਪਹਿਲੇ ਯà©à©±à¨— ਪà©à¨°à¨– ਸਨ।
âœï¸Gurinder Kaur Ghuman