ਜਦ ਵੀ ਕਿਸੇ ਦੀ ਲਿਖੀ ਹੋਈ ਵਿਦੇਸ਼ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਜਾਂ ਵੇਦਨਾ ਪੜਦੀ ਆਂ ਤਾਂ ਆਪ ਵੀ ਕਈ
ਵਾਰ ਉਹੀ ਸੋਚਾਂ ਸੋਚ ਰਹੀ ਹà©à©°à¨¨à©€ ਆਂ ਪਰ ਫੇਰ ਲੱਗਦਾ ਮਨਾਂ ਇਹ ਵੀ ਸਾਰੇ ਵਿਹਲੀ ਬੈਠੀ
ਦੇ ਮਨ ਦੇ ਵਲਵਲੇ ਈ ਆ। ਕੋਈ ਮਜਬੂਰੀ ਤਾਂ ਨੀ ਸੀ ਆਪਣੀ ਮਰਜੀ ਨਾਲ ਸਾਰਾ ਕà©à©±à¨› ਸੋਚ ਸਮà¨
ਕੇ ਆਠਸੀ ਤੇ ਮਾੜਾ ਵੀ ਕੋਈ ਨੀ ਰਿਹਾ। ਪੂਰੀ ਮੌਜ ਕਰਦੇ ਆਂ,ਜੇ ਕੰਮ ਦਾ ਸੋਚਾਂ,ਕੰਮ
ਤਾਂ ਠੀਕ ਆ ਕਰਨਾ ਈ ਪੈਂਦਾ,ਚਾਹੇ à¨à¨¥à©‡ ਹੋਵੋ ਜਾਂ ਉੱਥੇ। ਅਸਲ ਗੱਲ ਤਾਂ ਕਈ ਵਾਰ ਲੱਗਦੀ ਆ
ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਚੰਗਾ ਨੀ ਲੱਗਦਾ,ਹੋ ਸਕਦਾ ਮੇਰੀ ਇਸ ਗੱਲ ਨਾਲ ਬਹà©à¨¤à©‡ ਸਹਿਮਤ ਨਾਂ
ਹੋਣ ਪਰ ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਇਹ ਅਸਲੀਅਤ ਆ। ਇੰਡੀਆ ਚ ਹਰ ਇੱਕ ਬੰਦਾ ਚਾਹà©à©°à¨¦à¨¾ ਮੈਨੂੰ ਇਹੋ
ਜਿਹੀ ਨੌਕਰੀ ਚਾਹੀਦੀ ਆ ,ਜਿਹਦੇ ਚ ਮੈਂ ਬੈਠਾਂ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਕà©à¨°à¨¸à©€ ਤੇ,ਕੰਮ ਕੋਈ ਨਾ ਕਰਨਾ
ਹੋਵੇ,ਕੰਮ ਕਰਨ ਨੂੰ ਮੂਹਰੇ ਹੋਰ ਬੰਦੇ ਰੱਖੇ ਹੋਣ,ਬੱਸ ਮੈਂ ਦੱਸ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਾਵਾਂ, ਹਾਂ
ਪਰ ਤਨਖਾਹ ਵਾਹਵਾ ਚੰਗੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਆ।
ਇਹ ਸਾਡੀ ਤਕਰੀਬਨ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਸੋਚ
ਹà©à©°à¨¦à©€ ਆ ਤੇ ਹà©à©°à¨¦à©€ ਸੀ,ਮੈਂ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਚੋਂ ਈ ਇੱਕ ਆਂ,ਮੇਰੀ ਵੀ ਇਹੀ ਸੋਚ ਸੀ। ਹੋ
ਸਕਦਾ ਕà©à©±à¨› ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੋਚ ਇਹ ਨਾ ਹੋਵੇ ਪਰ ਉਹ ਸ਼ਾਇਦ ਆਟੇ ਚ ਲੂਣ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਈ
ਹੋਣਗੇ। ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਂ ਸੋਚਦੀ ਆਂ ਉਹ ਚà©à¨Ÿà¨•à¨²à¨¾ ਜਿਹਦੇ ਚ ਬੇਬੇ ਕਹਿੰਦੀ ਪà©à©±à¨¤ ਮੇਰਾ ਫੌਜੀ
ਹੋ ਗਿਆ,ਵਧੀਆ ਤਨਖਾਹ ਮਿਲਦੀ ਆ ਪਰ ਕੰਮ ਚ ਕੋਈ ਖਤਰਾ ਨੀ ਹੈਗਾ ਕਿਉਂਕ ਉਹ ਤਾਂ ਬੱਸ
ਬੰਦੂਕਾਂ ਸਾਫ ਸਾਫ ਕਰ ਕਰਕੇ ਈ ਫੜਾਉਂਦਾ,ਬੰਦੂਕਾਂ ਚਲਾਉਣ ਨੂੰ ਤਾਂ ਉਹਨੇ ਮੂਹਰੇ ਹੋਰ
ਬੰਦੇ ਰੱਖੇ ਹੋਠਨੇ,ਇਹ ਬਿਲਕà©à¨² ਸਹੀ ਤਰਜਮਾਨੀ ਕਰਦਾ ਸਾਡੇ ਸà©à¨à¨¾à¨… ਦੀ।
ਹà©à¨£
ਬੈਠੀ ਸੋਚਦੀ ਸੀ ਇਹ ਨੀ ਕਿ ਅਸੀਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾਂ ਨੀ ਚਾਹà©à©°à¨¦à©‡, ਉੱਥੇ ਸਾਡੇ ਕੰਮ ਦਾ ਸਹੀ
ਰੇਟ ਨੀ ਮਿਲਦਾ,ਕਦਰ ਨੀ ਪੈਂਦੀ, ਜਦੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਜਾਨੇ ਆਂ,ਦਿਨ ਰਾਤ ਇੱਕ ਕਰਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ
ਆਂ,ਕਨੂੰਨ ਵੀ ਮੰਨਦੇ ਆਂ। ਫੇਰ ਇਹਨਾਂ ਸà©à©±à¨– ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੇ ਗà©à¨²à¨¾à¨® ਬਣ ਜਾਨੇ ਆਂ। ਜੇ
ਕਿਤੇ ਵਾਪਸ ਮਿਲਣ ਵੀ ਜਾਨੇ ਆਂ ਤਾਂ ਜੀ ਨੀ ਲੱਗਦਾ,ਫੇਰ ਪà©à©±à¨ ੇ ਪੈਰੀਂ à¨à©±à¨œ ਆਉਨੇ ਆਂ।
à¨à¨¥à©‡ ਆਕੇ ਉਹ ਪਿੰਡ,ਬਾਪੂ ਬੇਬੇ ਪਿੰਡ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਯਾਦ ਨੀ ਟਿਕਣ ਦਿੰਦੀ। ਉੱਥੇ ਰਹਿ ਨੀ
ਸਕਦੇ,ਬੱਸ ਰੋ ਰੋ ਕੇ ਯਾਦ ਕਰਕੇ ਬੈਠੇ ਗੀਤ,ਗਜਲਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਿਖੀ ਜਾਨੇ ਆਂ। ਅੱਗੇ ਤਾਂ
ਲੋਕ ਡਾਇਰੀਆਂ ਚ ਲਿਖਦੇ ਸੀ ਤੇ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਅੱਧ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਛਪ ਜਾਂਦੀ,ਹà©à¨£ ਤਾਂ à¨à¨¸à©€
ਬਿਮਾਰੀ ਲਾਈ ਆ ਆਹ ਫੇਸ ਬà©à©±à¨• ਤੇ ਬਲਾਗਾਂ ਨੇ ਜਦੇ ਲਿਖ ਕੇ ਜਦੇ ਛਪ ਜਾਂਦੇ ਆ। ਫੇਰ
ਅਗਲੀਆਂ ਪਿਛਲੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਯਾਦ ਕਰ ਕਰ ਲਿਖਣ ਦਾ ਚਸਕਾ ਜਿਹਾ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਤੇ ਹà©à¨£ ਰਿਹਾ ਨੀ
ਜਾਂਦਾ।
ਵੈਸੇ ਤਾਂ ਇਹ ਦੇਸ ਪਰਦੇਸ ਜਾਣ ਆਉਣ ਦਾ ਸਿਸਸਿਲਾ ,ਬਾਬੇ ਆਦਮ ਵੇਲੇ
ਦਾ ਤà©à¨°à¨¿à¨† ਈ ਆਉਂਦਾ,ਪਹਿਲਾਂ ਚਰਵਾਹੇ ਲੋਕ ਸੀ,ਜਿੱਧਰ ਹਰਾ ਘਾਹ ਹੋਣਾ ਤà©à¨° ਪੈਂਦੇ ਮਾਲ
ਡੰਗਰ ਹੱਕ ਕੇ ਤੇ ਜਾ ਡੇਰਾ ਲਾਉਂਦੇ ਹਰੀਆਂ ਚਰਾਂਦਾ ਚ। ਜਦ ਉੱਥੇ ਘਾਹ ਨਾ ਰਹਿੰਦੇ ਅੱਗੇ
ਤà©à¨° ਜਾਂਦੇ। ਹà©à¨£ ਜੇ ਦੇਖੀਠਤਾਂ ਸਾਡੇ ਦਾਦੇ ਪੜਦਾਦੇ ਵੀ ਰੋਜੀ ਰੋਟੀ ਦੀ à¨à¨¾à¨² ਚ ਕਦੇ
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਬਾਰਾਂ ਅਬਾਦ ਕਰਨ ਚਲੇ ਗਠਤੇ ਕਦੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਟਿੱਬੇ। ਗਠਉਹ ਵੀ
ਵਧੀਆ ਜਿੰਦਗੀ ਦੀ à¨à¨¾à¨² ਚ ਈ । ਫੇਰ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਜਦ ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਸਾਧਨ ਵੱਧ ਗੇ,ਜਹਾਜਾਂ
ਸਮà©à©°à¨¦à¨°à©€ ਜਹਾਜਾਂ ਚ ਲੋਕ ਬਾਹਰਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੱਕ ਮਾਰ ਕਰਨ ਲੱਗ ਗੇ। ਹਾਲੇ ਸ਼ਿੰਘਾਈ
ਸਿੰਘਾਪà©à¨° ਮਲਾਇਆ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਪੱਕੇ ਵਧੀਆ ਘਰ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡਾਂ ਚ ਆਮ ਮਿਲ ਈ ਜਾਂਦੇ ਆ।
ਸਾਡੀਆਂ ਲੋਕ ਬੋਲੀਆਂ ਵੀ,ਜਿਵੇਂ ਤਾਣ ਛਤਰੀ ਵੇ ਜਿਹੜੀ ਲੰਡਨੋਂ ਮੰਗਾਈ ਆ,ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ
ਗਵਾਹੀ à¨à¨°à¨¦à©€à¨†à¨‚ ਨੇ ਬਈ ਸਾਡੇ ਦਾਦੇ ਪੜਦਾਦੇ ਵੀ ਚੰਗੀ ਜਿੰਦਗੀ ਦੇ ਚਾਹਵਾਨ ਤੇ ਦਿਲ ਦੇ
ਦਲੇਰ ਹà©à©°à¨¦à©‡ ਸੀ।
ਸਾਡੇ ਵੀ ਇੱਕ ਪੜਦਾਦੇ ਦਾ à¨à¨°à¨¾ ਸà©à©°à¨¦à¨° ਸਿੰਘ, ਬਹà©à¨¤ ਪਹਿਲੀਆਂ
ਚ ਕਿਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਦ ਵਾਪਸ ਛà©à©±à¨Ÿà©€ ਲਈ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਬਾਰ ਚ ਆਇਆ ਤਾਂ ਬਿਮਾਰ
ਹੋਕੇ ਮਰ ਗਿਆ। ਹਾਲੇ ਵੀ ਸ਼ਾਇਦ ਕà©à©±à¨› ਕਾਗਜ ਪੱਤਰ ਪਠਈ ਹੋਣੇ ਆਂ। ਸੋਚਦੀ ਸੀ ਇਹ ਵੀ
ਦਿਲ ਦੇ ਤਕੜੇ ਬੰਦਿਆਂ ਦੇ ਕੰਮ ਈ ਹà©à©°à¨¦à©‡ ਸੀ,ਚੰਗੇ ਹੱਸਦੇ ਵੱਸਦੇ ਘਰ ਪਰਵਾਰ ਛੱਡ ਕੇ
ਦੂਜੇ ਬਿਗਾਨੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਚ ਜਾਕੇ ਕੰਮ ਕਾਰ ਕਰਨੇ,ਆਪ ਸੈੱਟ ਹੋਣਾ,ਬਾਕੀ ਪੂਰੇ ਪਰਵਾਰ
ਖਾਨਦਾਨ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨੀ।
ਵੈਸੇ ਜੇ ਸੋਚੀਠਆਉਂਦੇ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਵੀ ਸਾਰੇ ਹਰੀਆਂ
ਚਰਾਂਦਾ ਕਰਕੇ ਈ ਆਂ,ਜਿੱਥੇ ਵੇਖਦੇ ਆਂ ਵਧੀਆ ਸà©à©±à¨– ਸਹੂਲਤਾਂ ਨੇ ਉਧਰ ਨੂੰ ਤà©à¨° ਪਈਦਾ
ਗੱਡੀਆਂ ਵਾਲਿਆਂ ਵਾਂਗੂ। ਹà©à¨£ ਤਾਂ ਲੱਗਦਾ ਇਹ ਪਰਵਾਜ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ
ਕੋਈ ਬਹà©à¨¤à©€ ਔਖੀ ਨੀ ਰਹਿਗੀ। ਇਹ ਵੀ ਇੱਕ ਸਾਡੇ ਸà©à¨à¨¾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਈ ਬਣ ਗਿਆ ਜਿਹੜਾ
ਸਾਨੂੰ ਖà©à©±à¨²à©€ ਹਵਾ ਚ ਉਡਾਰੀਆਂ ਮਾਰ ਕੇ ਖੰਬ ਫੜਫੜਾਉਣ ਲਈ ਉਕਸਾਉਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ। ਵੈਸੇ
ਤਾਂ ਸਾਰੀ ਦà©à¨¨à©€à¨†à¨‚ ਈ ਹà©à¨£ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਵਰਗੀ ਲੱਗਦੀ ਆ ਜਦ ਮਰਜੀ ਜਿੱਥੇ ਮਰਜੀ ਚਲੇ
ਜਾਓ,ਘਰ ਬੈਠੇ ਈ ਦà©à¨¨à©€à¨†à¨‚ ਦੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਬੈਠੇ à¨à©ˆà¨£ à¨à¨°à¨¾à¨µà¨¾à¨‚ ਨਾਲ ਜਦ ਮਰਜੀ ਗੱਲ ਬਾਤ
ਕਰਲੋ। ਹà©à¨£ ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਦੂਰ ਦà©à¨°à¨¾à¨¡à©‡ ਦੀਆਂ ਦੂਰੀਆਂ ਤਾਂ ਨਜਦੀਕ ਹੋ ਗੀਆਂ ਹà©à¨£
ਤਾਂ ਬੱਸ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਦੂਰੀਆਂ ਦਾ ਈ ਚੱਕਰ ਆ।