ISIS ਦਾ ਸਿੱਖਾਂ ਤੇ ਹਮਲਾ ਅਤੇ ਕਾਬà©à¨² ਚੋਂ ਗà©à¨†à¨šà¨¦à©€à¨†à¨‚ ਸਿੱਖੀ ਦੀਆਂ ਪੈੜਾਂ : ਕਿਸ਼ਤ -1 |
ਹਰਪà©à¨°à©€à¨¤ ਸਿੰਘ ਕਾਹਲੋਂ
ਮੇਰਾ ਮਿੱਤਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਾਰੇ ਤਣੇ ਅਤੇ ਪੱਤੇ ਜਿੰਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਨੇ ਜੜà©à¨¹à¨¾à¨‚ 'ਤੇ ਦਾਅਵਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ, ਉਹ ਸਠਨਪੱਤਰੇ ਹੋ ਜਾਣਗੇ, ਸà©à©±à¨• ਜਾਣਗੇ।
ਹਾਰੂਨ ਖ਼ਾਲਿਦ ਤੋਂ ਇਕਬਾਲ ਕੇਸਰ ਤੱਕ ਇਸ ਸਾਰੇ ਵਰਤਾਰੇ ਨੂੰ ਬਹà©à¨¤ ਬਾਰੀਕੀ ਨਾਲ
ਸਮà¨à¨¾à¨‰à¨‚ਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਸਿਲਸਿਲੇ 'ਚ ਇੰਦਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਕਿਤਾਬ 'ਅਫ਼ਗਾਨ ਹਿੰਦੂਜ਼ à¨à¨‚ਡ
ਸਿੱਖਜ਼-ਹਿਸਟਰੀ ਆਫ ਥਾਊਸੈਂਡ ਈਯਰ' ਬਹà©à¨¤ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਗà©à¨°à©‚ ਨਾਨਕ ਦੇਵ
ਜੀ ਆਪਣੀ 4 ਉਦਾਸੀਆਂ 'ਚ ਜਿੱਥੇ-ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਗà¨, ਉੱਥੇ ਉਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਦੇ ਸਿੱਖ 'ਸਿੱਖ
ਫਲਸਫੇ' ਨਾਲ ਜà©à©œà¨¦à©‡ ਗà¨à¥¤ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਈਰਾਨ, ਇਰਾਕ ਤੱਕ ਸੈਂਕੜੇ ਕਥਾਵਾਂ
ਹਨ, ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਗà©à¨°à©‚ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਦੱਸਦੀਆਂ ਹਨ। à¨à¨¾à¨ˆ ਬਾਲੇ ਦੀ
ਜਨਮਸਾਖ਼ੀ, ਮਿਹਰਬਾਨ ਵਾਲੀ ਸਾਖ਼ੀ, ਸਰੂਪ ਦਾਸ à¨à©±à¨²à¨¾ ਜੋ ਕਿ ਗà©à¨°à©‚ ਅਮਰ ਦਾਸ ਜੀ ਦੀ
ਪੀੜà©à¨¹à©€ ’ਚੋਂ ਸਨ, ਦਾ ਮਹਿਮਾ ਪà©à¨°à¨•à¨¾à¨¶ (1776) 'ਚ ਅਜਿਹੀਆਂ ਅਣਗਿਣਤ ਕਥਾਵਾਂ ਹਨ।
ਇਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਥਾਵਾਂ ਦੀ ਅਤੇ ਇਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਬੰਦਿਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
550 ਸਾਲਾਂ ਪà©à¨°à¨•à¨¾à¨¶ ਪà©à¨°à¨¬ ਮੌਕੇ ਸà©à¨°à©€ ਗà©à¨°à©‚ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨਾਲ ਮà©à¨¹à©±à¨¬à¨¤ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦੀ ਕਹਾਣੀ, ਜਿੱਥੇ-ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਜਿਊਂਦੀ ਹੈ, ਉਥੇ ਸਾਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਮà©à©œ ਤੋਂ ਜੋੜਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਪਰ ਕਾਬà©à¨² ਵਿਖੇ ਸਿੱਖਾਂ 'ਤੇ ਹੋਠਕਾਤਲਾਨਾ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਪਿਆਰੀ ਵਿਰਾਸਤ ਕਿੰਨੀ ਕ੠ਬਚੇਗੀ ਇਹ à¨à©±à¨µà¨¿à¨– ਦੀ ਬà©à©±à¨•à¨² 'ਚ ਲà©à©±à¨•à¨¿à¨† ਸੰਜੀਦਾ ਸਵਾਲ ਹੈ। ਨਾਨਕਪੰਥੀਆਂ ਦੇ ਇਸ à¨à¨¾à¨ˆà¨šà¨¾à¨°à©‡ ਦੇ ਕਾਰ ਵਿਹਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬਣਾਠਖ਼ਾਕੇ 'ਚ ਨਾ ਵੇਖ ਕੇ ਸਮà¨à¨£ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਕਿਹੜੇ ਹਲਾਤ 'ਚ ਉਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਸà©à¨°à©€ ਗà©à¨°à©‚ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨਾਲ ਜà©à©œà¨¦à¨¿à¨†à¨‚ ਰੂਹਾਨੀ ਮà©à¨¹à©±à¨¬à¨¤ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਿਜਦਾ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਮà©à¨¹à©±à¨¬à¨¤ 'ਚ ਸਾਂà¨à©€à¨µà¨¾à¨²à¨¤à¨¾ ਹੈ। ਸà©à¨°à©€ ਗà©à¨°à©‚ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਸਰਵ ਵਿਆਪੀ ਦੀ ਅਰਾਧਨਾ ਕਰੋ, ਜਿੰਨà©à¨¹à©‡ ਸਠਕà©à¨ ਰਚਿਆ। ਉਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਦੇ ਫਲਸਫੇ 'ਚ ਸਮਾਨਤਾ ਸੀ, ਜਾਤ-ਪਾਤ ਤੋਂ ਦੂਰ, ਆਰਥਿਕ ਪੈਮਾਨਿਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਲਿੰਗ à¨à©‡à¨¦à¨à¨¾à¨µ ਤੋਂ ਦੂਰ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਅਜਿਹੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਦੱਸਣ ਅਤੇ ਸà©à¨£à¨¨ ਦੀ ਕਥਾ ਸੀ। ਇਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਕਥਾਵਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ 'ਚ ਨਾਨਕਪੰਥੀਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਖ਼ੇਤਰ :
ਇਲਾਹੀ ਪੈਂਡੇ : ਇਸ ਵੇਲੇ ਇੰਦਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮà©à¨¤à¨¾à¨¬à¨• ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ 'ਚ ਸਿਰਫ 75 ਸਿੱਖ ਅਤੇ 3 ਹਿੰਦੂ ਹਨ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਅਸੀਂ ਤà©à¨¹à¨¾à¨¨à©‚à©° ਅਗਲੀ ਰਿਪੋਰਟ 'ਚ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਦੱਸਾਂਗੇ ਪਰ ਸਬੰਧਿਤ ਲੇਖ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਤੇ ਪਾਕਿ ’ਚ ਮਹਾਨ ਸਿੱਖ ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਧਰਮ ਨੂੰ ਪà©à¨°à¨£à¨¾à¨ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਹà©à¨£ ਦੇ ਹਲਾਤ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਮਾਹੌਲ ਕਰਕੇ ਸà©à¨–ਾਵਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੋ ਅੱਜ ਕਾਬà©à¨² 'ਚ ਹੋਇਆ ਹੈ ਇਹ 60-70 ਦੇ ਦਹਾਕੇ 'ਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਖੇ ਖ਼ੈਬਰ ਪਖ਼ਤੂਨ ਦੇ ਇਲਾਕੇ 'ਚ ਸਿੱਖਾਂ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਅਮਰਦੀਪ ਸਿੰਘ LOST HERITAGE the sikh legacy in pakistan
ਸਿੰਧ-ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ : ਇੰਦਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮà©à¨¤à¨¾à¨¬à¨• ਮਰਦਮਸ਼à©à¨®à¨¾à¨°à©€ 'ਚ ਜਿਹੜੇ ਹਿੰਦੂ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਇੱਥੇ ਦੋਹਰੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਮਰਦਮਸ਼à©à¨®à¨¾à¨°à©€ 'ਚ ਸ਼à©à¨®à¨¾à¨° ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੇ ਗà©à¨°à¨¬à¨¾à¨£à©€ ਪੜà©à¨¹à¨£à©€ ਬੰਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਕਵੇਟਾ 'ਚ ਗà©à¨°à¨¦à¨¿à©±à¨¤ ਸਿੰਘ ਰੋਡ, ਮੋਤੀ ਰਾਮ, ਪਟੇਲ, ਤੋਲਾ ਰਾਮ ਅਤੇ ਨੱਥਾ ਸਿੰਘ ਰੋਡ ਨਾਨਕਪੰਥੀਆਂ ਦੇ ਵਜੂਦ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਹਨ। ਅਮਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ 'ਦੀ ਕà©à¨‡à¨¸à¨Ÿ ਕੰਟੀਨਿਊਸ-ਲੋਸਟ ਹੈਰੀਟੇਜ਼, ਦੀ ਸਿੱਖ ਲੈਗੇਸੀ ਇਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ' 'ਚ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨਾਲ ਪੂਰੇ ਵਿਸਥਾਰ 'ਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਮà©à¨¤à¨¾à¨¬à¨• 1925 ਦੇ ਗà©à¨°à¨¦à©à¨†à¨°à¨¾ ਸà©à¨§à¨¾à¨° à¨à¨•à¨Ÿ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਕ ਨਿਖੇੜਾ ਇਹ ਵੀ ਹੋਇਆ ਕਿ ਖ਼ਾਲਸਾ ਸਿੱਖ ਦੀ ਪਛਾਣ ਜਿੰਨੀ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਉੱà¨à¨°à©€ ਉਸ 'ਚ ਨਾਨਕਪੰਥੀਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਆਈ। 1947 ਦੀ ਵੰਡ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਹੀ ਦਿਸ਼ਾ ਦਿੱਤੀ। ਨਾਨਕਪੰਥੀਆਂ ਦਾ ਇਕ ਹਿੱਸਾ ਗੰਗਾ ਜà©à¨®à¨¨à¨¾ ਦੀ ਹਿੰਦੂ ਤਹਿਜ਼ੀਬ 'ਚ ਯੂਪੀ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਜਾਂ ਮà©à©°à¨¬à¨ˆ ਵੱਲ ਨੂੰ ਪਹà©à©°à¨šà¨¿à¨† ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਸਿੰਧ ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਖ਼ੈਬਰ ਪਖ਼ਤੂਨਖ਼ਵਾ ਦੀ ਪੂਰਬੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਵੱਸਿਆ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੇਲੇ ਗà©à¨°à©‚ ਗà©à¨°à©°à¨¥ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਧੀ ਲਿਪੀ 'ਚ ਹੈਦਰਬਾਦ ਤੋਂ ਛਪਦਾ ਸੀ ਹà©à¨£ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਗà©à¨°à¨®à©à¨–à©€ ਲਿਪੀ ’ਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਸੋ ਇਸ ਸਠਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਿਆਂ ਇਸ ਨੂੰ ਮਹà©à©±à¨¬à¨¤ ਨਾਲ ਗੰà¨à©€à¨°à¨¤à¨¾ ਨਾਲ ਸਮà¨à¨£ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਵੰਡ 47 ਨੇ ਸੱà¨à¨¿à¨†à¨šà¨¾à¨° ਅਤੇ à©›à©à¨¬à¨¾à¨¨ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਖਾਕੇ ’ਚ ਬੰਨà©à¨¹ ਦਿੱਤਾ। ਅਮਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇੱਥੇ ਹਿੰਦੂ ਰਵਾਇਤਾਂ ਨਾਲ ਸਿੱਖ ਅਰਦਾਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਸਿੰਧ ’ਚ ਬਹà©à¨¤ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਗà©à¨°à¨¦à©à¨†à¨°à©‡ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾਨਕਪੰਥੀਆਂ ਦੀ ਰਵਾਇਤ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਹੈ ਪਰ ਉਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਬੰਦਿਆਂ ਦੇ ਵਾਲ ਨਹੀਂ ਤੇ ਨਾਂ ਹੀ ਪੱਗ ਬੰਨà©à¨¹à¨¦à©‡ ਹਨ। ਸ਼ਿਕਾਰਪà©à¨° ਤੋਂ ਗੋਹਟਕੀ, ਡੇਹਰਕੀ, ਕਸ਼ਮੋਰ, ਕੰਧਕੋਟ, ਕਰਮਪà©à¨° ਤੱਕ ਹਰ ਥਾਂ ਗà©à¨°à¨¦à©à¨†à¨°à¨¾ ਹੈ। ਸਿੰਧੀਆਂ ਲਈ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਸ਼ਾਹ ਹਨ। ਸਿੰਧ ਦੇ ਇਸ ਮਾਹੌਲ 'ਚ ਗà©à¨°à¨¦à©à¨†à¨°à¨¿à¨†à¨‚ ਦੀ ਰਵਾਇਤ 'ਚ ਸੂਫ਼ੀ, ਇਸਲਾਮਿਕ, ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸਾਂà¨à©€à¨µà¨¾à¨²à¨¤à¨¾ ਅਤੇ ਰਵਾਇਤ ਸਥਾਪਿਤ ਹੈ। ਗੋਹਟਕੀ 'ਚ 40 ਹਜ਼ਾਰ ਨਾਨਕਪੰਥੀ, ਡੇਹਰਕੀ 'ਚ 100 ਪਰਿਵਾਰ, ਕਸ਼ਮੋਰ 'ਚ 20 ਹਜ਼ਾਰ ਨਾਨਕਪੰਥੀ, ਕੰਧਕੋਟ 'ਚ 30 ਹਜ਼ਾਰ ਅਤੇ ਕਰਮਪà©à¨° 'ਚ 3500 ਨਾਨਕਪੰਥੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਸਥਾਰ 'ਚ ਅਮਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਗੋਹਟਕੀ 'ਚ 1999 ਦੇ ਸਾਲ 'ਚ ਗà©à¨°à©‚ ਰਾਮਦਾਸ ਗà©à¨°à¨¦à©à¨†à¨°à¨¾ 5 ਨਾਨਕਪੰਥੀ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਸ਼à©à¨°à©‹à¨®à¨£à©€ ਗà©à¨°à¨¦à©à¨†à¨°à¨¾ ਪà©à¨°à¨¬à©°à¨§à¨• ਕਮੇਟੀ ਅੰਮà©à¨°à¨¿à¨¤à¨¸à¨° ਦੀ ਪਰਿà¨à¨¾à¨¶à¨¤ ਕੀਤੀ ਮਰਿਆਦਾ ਨਿà¨à¨¾à¨ˆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ à¨à¨¾à¨ˆà¨šà¨¾à¨°à©‡ ਨੇ ਮà©à¨«à¨¤ à¨à¨‚ਬੂਲੈਸ ਸੇਵਾ ਦਾ ਪà©à¨°à¨¬à©°à¨§ ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਡੇਹਰਕੀ ਵਿਖੇ ਗà©à¨°à¨¦à©à¨†à¨°à¨¾ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਸ਼ਾਹ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਾਬਾ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨੇ 1986 'ਚ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦਾਨ ਕਰਕੇ ਬਣਵਾਇਆ ਸੀ। ਅਮਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਗੱਲ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਕਿ ਕਸ਼ਮੋਰ ਕੰਧਕੋਟ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਇਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਗà©à¨°à¨¦à©à¨†à¨°à©‡ ਆਪਣੇ à¨à¨¾à¨ˆà¨šà¨¾à¨°à©‡ ਨੂੰ ਧਿਆਨ 'ਚ ਰੱਖਦਿਆਂ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਮੇਂ 'ਚ ਬਣੇ ਹਨ। ਇਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਨਾਨਕਪੰਥੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਜਜ਼ਬੇ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਹਨ। ਅਮਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਸ਼ਿਕਾਰਪà©à¨° ਤੋਂ ਦਾਦਾ ਰੇਵਾ ਚੰਦ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਮਿਸਾਲ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਹਿੰਦੂ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਦਾ ਸਿੱਖੀ ਨਾਲ ਰਿਸ਼ਤਾ ਗà©à¨°à©‚ਆਂ ਦੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਤੋਂ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਵਪਾਰੀ ਸਦਾ ਗà©à¨°à©‚ ਘਰ ਲਈ ਦਸਵੰਧ ਕੱਢਦੇ ਸਨ। ਸ਼ਿਕਾਰਪà©à¨° 'ਚ ਗà©à¨°à¨¦à©à¨†à¨°à¨¾ 2012 'ਚ ਉਸਾਰਿਆ ਗਿਆ। ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦਾ ਰੂਹਾਨੀ ਚਿੰਤਨ, ਈਮਾਨਦਾਰੀ, ਘਾਲਣਾ ਅਤੇ ਦਸਵੰਧ ਦੇ ਗà©à¨£à¨¾à¨‚ ਨੇ ਨਾਨਕਪੰਥੀਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਨੂੰ ਛੂਹਿਆ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸà©à¨°à©€ ਗà©à¨°à©‚ ਗà©à¨°à©°à¨¥ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਉੱਲਥਾ ਸਿੰਧੀ à©›à©à¨¬à¨¾à¨¨ 'ਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਸਿੰਧ 'ਚ ਇਸ ਦੇ 22 à¨à¨¾à¨— ਮà©à©œ ਛਾਪੇ ਗਠਹਨ। ਦਾਦਾ ਰੇਵਾ ਚੰਦ ਮà©à¨¤à¨¾à¨¬à¨• ਫਲਸਫੇ ਨੂੰ ਅਗਲੀ ਪੀੜà©à¨¹à©€ ਤੱਕ ਪਹà©à©°à¨šà¨¾à¨‰à¨£ ਲਈ ਅਜਿਹਾ ਸਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸà©à¨°à©€ ਖ਼ਤ ਵਾਰੀ ਦਰਬਾਰ ਦੀ ਬੜੀ ਮਾਨਤਾ ਹੈ। à¨à¨¾à¨ˆ ਘੱਨਈਆ ਸ਼ਿਕਾਰਪà©à¨° ਤੋਂ ਸਨ ਅਤੇ ਖ਼ਤ ਵਾਰੋ ਬਾਓ ਦਾ ਸਬੰਧ ਸà©à¨°à©€ ਗà©à¨°à©‚ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨਾਲ ਵੀ ਜà©à©œà¨¦à¨¾ ਹੈ। ਬਾਵਾ ਗà©à¨°à¨¦à¨¾à¨¸ ਹà©à¨£à¨¾à¨‚ ਨੂੰ ਗà©à¨°à©‚ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਸਿੱਖੀ ਦੇ ਪà©à¨°à¨šà¨¾à¨° ਪà©à¨°à¨¸à¨¾à¨° ਲਈ ਸ਼ਿਕਾਰਪà©à¨° à¨à©‡à¨œà¨¿à¨† ਸੀ। ਇੱਥੇ ਅੱਜ ਵੀ ਸà©à¨°à©€ ਗà©à¨°à©‚ ਗà©à¨°à©°à¨¥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀਆਂ ਪà©à¨°à¨¤à¨¾à¨¨ ਬੀੜਾਂ ਸਾਂà¨à¨•à©‡ ਰੱਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਸਾਖੀਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ 1907 ਦੀ ਛਪੀ ਸà©à¨°à©€ ਗà©à¨°à©‚ ਗà©à¨°à©°à¨¥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਬੀੜ ਵੀ ਹੈ। ਇੰਠਨਾਨਕਪੰਥੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਦੇ ਅਦਬ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸà©à¨¹à¨œ ਨੂੰ ਵੀ ਸੰà¨à¨¾à¨²à¨¿à¨† ਹੈ। ਸà©à¨°à©€ ਖ਼ਤ ਵਾਰੀ ਦਰਬਾਰ ਤੋਂ ਬਾਬਾ ਰਾਮਦਾਸ ਵੰਡ ਵੇਲੇ à¨à¨¾à¨°à¨¤ ਆ ਗਠਸਨ ਅਤੇ ਇਸੇ ਨਾਮ ਦਾ ਦੂਜਾ ਦਰਬਾਰ ਹà©à¨£ ਮà©à©°à¨¬à¨ˆ 'ਚ ਵੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਹਵਾਲੇ ਹਨ ਕਿ 1699 ਦੀ ਵਿਸਾਖੀ ਨੂੰ ਖ਼ਾਲਸੇ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੱਕ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਨਾਨਕਪੰਥੀ ਹੀ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਦਫਤਰੀ ਜ਼à©à¨¬à¨¾à¨¨ 'ਚ ਸਿੱਖਾਂ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਮਾਮਲਾ ਦਰਜ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਵੀ ਨਾਨਕਪੰਥੀ ਬਨਾਮ ਸਰਕਾਰ ਜਾਂ ਅਜਿਹੇ ਰੂਪ 'ਚ ਸੰਬੋਧਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਸà©à¨°à©€ ਗà©à¨°à©‚ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ 550 ਸਾਲਾਂ ਮੌਕੇ ਵੱਡੀ ਅਤੇ ਰੂਹਦਾਰੀ à¨à¨°à©€ ਗੱਲ ਤਾਂ ਇਹੋ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਟਕਸਾਲਾਂ ਮਨà©à©±à¨–ਤਾ ਦੇ ਮੂਲ ਸੰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਿਆਂ ਇਕ ਸੰਗਤ ਬਣਨ ਵੱਲ ਤਹੱਈਆ ਕਰਨ।
ਗà©à¨°à©‚ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ ਵਾਇਆ ਕੰਧਰਾ ਸਿੰਧ : ਬਾਬਾ ਥਾਹਰਿਆ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪੀੜà©à¨¹à©€ 'ਚੋਂ ਅੱਗੇ ਬਾਬਾ ਦਾਦੂ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਦਾਦੂ ਸਿੰਘ ਦੇ ਅੱਗੇ ਚਾਰ ਪà©à©±à¨¤à¨° ਸਨ। ਵੰਡ 47 'ਚ ਕੰਧਰਾ ਤੋਂ ਕਰਾਚੀ ਵਾਇਆ, ਇਹ ਸਾਰੇ ਸਿੰਧੀ ਨਾਨਕਪੰਥੀ ਮà©à©°à¨¬à¨ˆ ਪਹà©à©°à¨šà©‡à¥¤ ਮà©à©°à¨¬à¨ˆ ਸà©à¨°à©€ ਗà©à¨°à©‚ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ ਦੀ ਬਹà©à¨¤ ਵੱਡੀ ਮਾਣਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅੱਜ ਵੀ ਇੱਥੇ ਸੰਗਤਾਂ ਦਾ ਵੱਡਾ ਇਕੱਠà¨à¨°à¨¦à¨¾ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਦਾਦੂ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪੀੜà©à¨¹à©€ 'ਚੋਂ ਚਾਰੋ ਪà©à©±à¨¤à¨° à¨à¨¾à¨ˆ ਅਮà©à¨² ਸਿੰਘ, à¨à¨¾à¨ˆ ਸਹਿਜ ਸਿੰਘ, à¨à¨¾à¨ˆ ਜੋਗਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ à¨à¨¾à¨ˆ ਪਰਧਾਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਬਹà©à¨¤à¨¾à¨¤ 'ਚ ਸਿੰਧੀ ਸੰਗਤ ਮਲੇਰਕੋਟਲੇ ਆ ਗà¨à¥¤ à¨à¨¾à¨ˆ ਜੋਗਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੋਤਰੇ ਜੈਪਾਲ ਸਿੰਘ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਵੇਲੇ ਮਲੇਰਕੋਟਲਾ 'ਚ 250 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਿੰਧੀ ਪਰਿਵਾਰ ਹਨ। ਇਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ’ਚੋਂ ਬਹà©à¨¤à©‡ ਖ਼ਾਲਸਾ ਸਿੱਖ ਹੋ ਗਠਹਨ ਅਤੇ ਅਜੇ ਵੀ ਕਈ ਨਾਨਕਪੰਥੀ ਰਵਾਇਤ 'ਚ ਹਨ। ਗà©à¨°à©‚ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮਲੇਰਕੋਟਲੇ à¨à¨¾à¨ˆ ਅਮà©à¨² ਸਿੰਘ, ਬਾਬਾ ਥਾਹਰਿਆ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪੀੜà©à¨¹à©€ 'ਚੋਂ ਮਾਤਾ ਰਾਧਾ ਬਾਈ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਥਾਹਰਿਆ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸੇਵਕ à¨à¨¾à¨ˆ ਉੱਤਮ ਸਿੰਘ ਦੀ ਯਾਦ ’ਚ ਗà©à¨°à¨¦à©à¨†à¨°à¨¾ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਸਮੇਤ 3 ਗà©à¨°à¨¦à©à¨†à¨°à©‡ ਹਨ। ਜੈ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮà©à¨¤à¨¾à¨¬à¨• ਗà©à¨°à©‚ ਨਾਨਕ ਦਰਬਾਰ ਮਲੇਰਕੋਟਲੇ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਗà©à¨°à¨¦à©à¨†à¨°à¨¿à¨†à¨‚ 'ਚ ਗà©à¨°à©‚ ਗà©à¨°à©°à¨¥ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਪà©à¨°à¨•à¨¾à¨¶ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਤਖ਼ਤ ਸà©à¨°à©€ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਮਰਿਆਦਾ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੈ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਹà©à¨£à©€ ਆਪ ਅੰਮà©à¨°à¨¿à¨¤ ਛੱਕ ਕੇ ਖ਼ਾਲਸਾ ਸਿੱਖ ਬਣ ਗਠਹਨ।
ਕਵੇਟਾ, ਕਰਾਚੀ ਦਾ ਗà©à¨°à¨¦à©à¨†à¨°à¨¾ ਰਤਨ ਤਲਾਓ, ਸ਼à©à¨°à©€ ਸਵਾਮੀ ਨਰਾਇਣ ਮੰਦਰ ਤੇ ਆਰੀਆ ਸਮਾਜੀ ਮੰਦਰ : ਜ਼ਾਹਿਦ ਚੌਧਰੀ ਦੀ ਸਿੰਧ ਮਸਲਾ-à¨-à©™à©à¨¦ ਮà©à©™à¨¤à¨¿à¨†à¨°à©€ ਕਾ ਆਗ਼ਾਜ਼ 'ਚ ਘਟਨਾ ਦਰਜ ਹੈ ਕਿ ਵੰਡ ਵੇਲੇ ਕਰਾਚੀ ਦੇ ਗà©à¨°à¨¦à©à¨†à¨°à¨¾ ਰਤਨ ਤਲਾਓ 'ਚ ਵੰਡ ਵੇਲੇ ਦੰਗੇ ਹੋ ਗà¨à¥¤ ਇਸ ਦੌਰਾਨ 70 ਜਣੇ ਜ਼ਖ਼ਮੀ ਹੋਠਅਤੇ ਗà©à¨°à¨¦à©à¨†à¨°à©‡ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾ ਦਿੱਤੀ। ਇੱਥੇ ਹੀਰਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਅਗਵਾਈ 'ਚ ਸਿੰਧੀ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਕੇਸ ਲੜਿਆ ਅਤੇ ਗà©à¨°à¨¦à©à¨†à¨°à©‡ ਲਈ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਗà©à¨²à¨¶à¨¨-à¨-ਮੇਮਾਰ ਮà©à¨¸à¨²à¨¿à¨® à¨à¨¾à¨ˆà¨šà¨¾à¨°à©‡ ਦੀ ਜਥੇਬੰਦੀ ਨੇ ਸਾਥ ਦਿੱਤਾ। ਕਰਾਚੀ 'ਚ 200 ਸਾਲ ਪà©à¨°à¨¾à¨£à¨¾ ਸ਼à©à¨°à©€ ਨਰਾਇਣ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਕਵੇਟਾ 'ਚ ਆਰੀਆ ਸਮਾਜੀਆਂ ਦਾ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਇਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਮੰਦਰਾਂ 'ਚ ਗà©à¨°à©‚ ਗà©à¨°à©°à¨¥ ਸਾਹਿਬ, à¨à¨—ਵਤ ਗੀਤਾ ਦਾ ਪà©à¨°à¨•à¨¾à¨¶ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਲ ਸਿੰਧ ਦੇ ਸੰਤ ਜੂਲੇ ਲਾਲ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਮਿਲਣਗੀਆਂ।
ਸਾਂà¨à©€à¨µà¨¾à¨²à¨¤à¨¾ : |