ਦà©à¨¬à¨ˆ ਵਿੱਚ
ਔਰਤ ਬੜੀ ਸà©à¨°à©±à¨–ਿਅਤ ਹੈ। ਸੜਕਾਂ ਉਪਰ ਤੜਕੇ ਤਿੰਨ ਵਜੇ, ਸਿਖਰ ਦà©à¨ªà¨¹à¨¿à¨°à©‡ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਅਸਤ
ਹੋਣ ਉਪਰੰਤ ਲੜਕੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਉਪਰ ਬੇਖ਼ੌਫ਼ ਤà©à¨°à¨¦à©€à¨†à¨‚ ਫਿਰਦੀਆਂ ਦੇਖੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਕੋਈ ਫੱਬਤੀ ਕੱਸਣਾ, ਟਿੱਪਣੀ ਜਾਂ ਛੇੜਖਾਨੀ ਕਰਨਾ ਤਾਂ ਦੂਰ ਦੀ ਗੱਲ, ਕੋਈ ਅੱਖ ਚà©à©±à¨•
ਕੇ ਵੀ ਲੜਕੀਆਂ ਵੱਲ ਨਹੀਂ ਤੱਕਦਾ। ਕੋਈ ਗੇੜੀਮਾਰ ਬà©à¨°à¨¿à¨—ੇਡ ਨਹੀਂ, ਕੋਈ ਸੜਕਛਾਪ ਰੋਮੀਓ
ਨਹੀਂ। ਸਾਡੇ à¨à¨§à¨°à¨²à©‡ ਹà©à©œà¨¦à©°à¨—à©€ ਵੀ ਓਧਰ ਜਾ ਕੇ ਸਾਊ ਪà©à©±à¨¤ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਟੈਕਸੀਆਂ
ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਕੱਲੀਆਂ ਜਵਾਨ ਲੜਕੀਆਂ ਨਿਡਰ ਘà©à©°à¨®à¨¦à©€à¨†à¨‚ ਹਨ। ਹਰ ਟੈਕਸੀ ਪà©à¨²à©€à¨¸ ਕੰਟਰੋਲ ਰੂਮ
ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
12602192cd _dubai (2)ਦà©à¨¬à¨ˆ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸੜਕਾਂ
ਉੱਤੇ ਰਡਾਰ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਕੰਟਰੋਲ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਂਜ ਵੀ, ਕੰਟਰੋਲ ਰੂਮਾਂ ਵਿੱਚ
ਬੈਠੀ ਪà©à¨²à©€à¨¸ ਸਾਰੀ ਆਵਾਜਾਈ ਦੀ ਦੇਖ-ਰੇਖ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸੜਕਾਂ ਉਪਰ ਪà©à¨²à©€à¨¸ ਕਿਧਰੇ ਨਹੀਂ
ਦਿਸਦੀ। ਹਾਂ, ਲੋੜ ਪੈਣ ’ਤੇ ਮਿੰਟਾਂ-ਸਕਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਪà©à¨°à¨—ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਸੜਕਾਂ
ਉਪਰ ਸਫ਼ਾਈ ਕਮਾਲ ਦੀ ਹੈ। ਗੰਦਗੀ ਤਾਂ ਦੂਰ ਦੀ ਗੱਲ, ਕਿਧਰੇ ਵੀ ਕਾਗਜ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਟà©à¨•à©œà¨¾
ਤਕ ਨਹੀਂ ਦਿਸਦਾ। ਸ਼ਹਿਰ ਤਾਂ ਸ਼ਹਿਰ, ਬਾਹਰਲੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਾਨੂੰ ਕਿਧਰੇ ਕੋਈ
ਕਾਗਜ਼ ਦਾ ਟà©à¨•à©œà¨¾ ਜਾਂ ਧੂੜ-ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਕਿਣਕਾ ਨਹੀਂ ਦਿਸਿਆ।
ਦà©à¨¬à¨ˆ ਰੇਗਿਸਤਾਨ
ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਪਰ ਉੱਥੇ à¨à©‹à¨°à¨¾ ਵੀ ਮਿੱਟੀ ਨਹੀਂ ਦਿਸਦੀ। ਉਂਜ, ਉੱਥੇ
ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਅਜੇ ਉਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਨੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਸਾਂਠਕੇ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ
ਕਾਫ਼ੀ ਦੂਰ ਹੈ।
ਦà©à¨¬à¨ˆ, ਜੋ ਫਾਰਸ ਦੀ ਖਾੜੀ ਦੇ ਦੱਖਣ ਪੂਰਬੀ ਤੱਟ ਉਪਰ ਸਥਿਤ ਹੈ,
ਦੇ ਬੀਚ ਵੀ ਬਹà©à¨¤ ਸਾਫ਼ ਹਨ। ਖਾੜੀ ਦਾ ਜਲ ਨਿਰਮਲ ਹੈ ਜੋ ਆਸਮਾਨੀ ਨੀਲੀ à¨à¨¾à¨¹ ਮਾਰਦਾ ਹੈ।
ਸੈਲਾਨੀ ਬੜੇ ਸਲੀਕੇ ਨਾਲ ਬੀਚਾਂ ਉਪਰ ਵਿਚਰਦੇ ਹਨ। ਕੋਈ ਇਤਰਾਜ਼ਯੋਗ ਦà©à¨°à¨¿à¨¶ ਦੇਖਣ ਨੂੰ
ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੇ।
ਸਾਰੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਉਪਰ ਵਿਹਲੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਉੱਤੇ ਫà©à©±à¨²-ਬੂਟੇ ਲਗਾਠਗà¨
ਹਨ। ਹੋਟਲਾਂ ਮੂਹਰੇ ਵੀ ਪੌਦੇ ਲਗਾਠਗਠਹਨ। ਸ਼ਾਹਰਾਹ ਅਲ ਜ਼ਾਇਦ ਰੋਡ ਉਪਰ ਅਨੇਕਾਂ ਥਾਵਾਂ
’ਤੇ ਪੌਦੇ ਲਗਾਠਗਠਹਨ। ਹੋਰ ਤਾਂ ਹੋਰ, ਸ਼ਹਿਰ ’ਚ ਹਰਿਆਵਲ ਕਰਨ ਹਿੱਤ ਕਈ ਫਲਾਈਓਵਰਾਂ
ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਪਾਸੇ ਹਰੀਆਂ ਵੇਲਾਂ ਚੜà©à¨¹à¨¾à¨ˆà¨†à¨‚ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਵੇਲਾਂ ਇਉਂ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ
ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਪà©à¨²à¨¾à¨‚ ਹੇਠਹਰੀਆਂ ਚਾਦਰਾਂ ਮੜà©à¨¹ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹੋਣ।
ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਦੇ
ਡਰਾਈਵਰ ਦਵਿੰਦਰ ਨੇ ਦà©à¨¬à¨ˆ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਪà©à¨°à¨¾à¨£à©€ ਕਹਾਵਤ ਸਾਂà¨à©€ ਕੀਤੀ: ਰੰਬਲਾਂ ਵਿੱਚ ਫà©à©±à¨²
ਖਿੜਨਗੇ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਕਾਫ਼ਰ ਵੱਸਣਗੇ। ਦਰਅਸਲ, ਰੇਤ ਨੂੰ ਅਰਬੀ à¨à¨¾à¨¶à¨¾ ਵਿੱਚ ‘ਰਮਲ’
ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਦਵਿੰਦਰ ‘ਰਮਲ’ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀਕਰਨ ਕਰਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਰੰਬਲ ਉਚਾਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ
ਆਪ ਹੀ ਇਸ ਦਾ ਬਹà©à¨µà¨šà¨¨ ਵੀ ਬਣਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਅਨà©à¨¸à¨¾à¨° ਇਹ ਅਖਾਣ ਦà©à¨¬à¨ˆ ਦੇ ਪà©à¨°à¨¾à¨£à©‡
ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪà©à¨°à¨šà©±à¨²à¨¿à¨¤ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ à¨à¨¾à¨µ ਹੈ ਕਿ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਵਿਚਲਾ ਦà©à¨¬à¨ˆ ਕਿਸੇ ਦਿਨ
ਇੰਨੀ ਤਰੱਕੀ ਕਰ ਜਾਵੇਗਾ ਕਿ ਇੱਥੇ ਫà©à©±à¨² ਖਿੜਨਗੇ, ਪਰ ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਬਹà©à¨¤à©€ ਵਸੋਂ
ਗੈਰ-ਮà©à¨¸à¨²à¨¿à¨® ਹੋਵੇਗੀ। ਇਹ ਅਖਾਣ ਸੱਚ ਹੀ ਹੈ।
ਦਰਅਸਲ, ਪà©à¨°à¨¾à¨£à©‡ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ
ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਦੇ ਰੇਗਿਸਤਾਨੀ ਖਿੱਤੇ ਵਿੱਚ ਬੈਦà©à¨‡à¨¨ ਨਾਮ ਦੇ ਅਰਬੀ-à¨à¨¾à¨¶à©€ ਟੱਪਰੀਵਾਸ ਕਬੀਲੇ
ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਬੱਦੂ, ਬੇਦੂ ਜਾਂ ਬਦਾਵੀ ਸੱਦੇ ਜਾਂਦੇ ਇਹ ਖਾਨਾਬਦੋਸ਼
ਬੱਕਰੀਆਂ ਅਤੇ ਊਠਪਾਲਦੇ ਸਨ। ਰਮਤੇ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਹ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਕਿ ਦà©à¨¬à¨ˆ
ਵਿੱਚ ਇਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਦੇ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀ ਹਨ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਹਾਂ, ਇਸ ਗੱਲ ਦੇ ਪà©à¨°à¨®à¨¾à¨£ ਹਨ ਕਿ
ਅਠਾਰਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਦà©à¨¬à¨ˆ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਦੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਵਸਿਆ ਸੀ। ਫਿਰ
1822 ਵਿੱਚ ਬਾਣੀਆਂ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਕਬੀਲਾ, ਜਿਸ ਦੇ 700-800 ਮੈਂਬਰ ਸਨ, ਇੱਥੇ ਮੱਛੀਆਂ
ਫੜਨ ਹਿਤ ਕਿਆਮ ਕਰਨ ਲੱਗਿਆ। ਇਸ ਕਬੀਲੇ ਉਪਰ ਆਬੂਧਾਬੀ ਦੇ ਸ਼ੇਖ਼ ਤਹਿਨੂਨ ਦਾ ਰਾਜ ਸੀ।
ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਅਨà©à¨¸à¨¾à¨° ਦà©à¨¬à¨ˆ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 9 ਜੂਨ 1833 ਨੂੰ ਹੋਈ। ਅਲ ਮਖਤੂਮ ਪਰਿਵਾਰ ਉਦੋਂ
ਤੋਂ ਇੱਥੇ ਰਾਜ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਸ ਵੇਲੇ ਦà©à¨¬à¨ˆ ਵਿਸ਼ਵ ਦਾ ਵੱਡਾ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਕੇਂਦਰ
ਹੈ। ਦà©à¨¬à¨ˆ ਇਸੇ ਨਾਮ ਦੀ ਅਮੀਰਾਤ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੈ ਅਤੇ ਯੂà¨à¨ˆ ਦਾ ਸਠਤੋਂ ਵੱਡਾ ਤੇ ਸà¨
ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ 4,114 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ
ਕà©à©±à¨² ਆਬਾਦੀ 28.85 ਲੱਖ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ 12 ਤੋਂ 15 ਫ਼ੀਸਦੀ ਹੀ ਮੂਲ ਵਾਸੀ
à¨à¨¾à¨µ ਅਰਬੀ ਹਨ। ਪਰਵਾਸੀਆਂ ਵਿੱਚ 51 ਫ਼ੀਸਦੀ à¨à¨¾à¨°à¨¤à©€ ਅਤੇ 16 ਫ਼ੀਸਦੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹਨ।
ਦਰਅਸਲ, ਦà©à¨¬à¨ˆ ਵਿੱਚ 100 ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਕੌਮੀਅਤਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਹੋਰਨਾਂ ਤੋਂ
ਇਲਾਵਾ ਫਿਲਿਪਾਈਨ ਲੋਕ ਕਾਫ਼ੀ ਹਨ। ਇੱਕ ਲੱਖ ਬà©à¨°à¨¿à¨Ÿà¨¿à¨¶ ਪਰਵਾਸੀ ਵੀ ਹਨ ਜੋ ਦà©à¨¬à¨ˆ ਵਿੱਚ
ਪੱਛਮ ਦੇ ਪਰਵਾਸੀਆਂ ਦਾ ਸਠਤੋਂ ਵੱਡਾ ਗਰà©à©±à¨ª ਹੈ। ਲਗà¨à¨— ਤਿੰਨ ਲੱਖ ਮਜ਼ਦੂਰ ਕੈਂਪਾਂ
ਵਿੱਚ ਵਸਦੇ ਹਨ। ਕੈਂਪ ਮà©à¨²à¨¾à©›à¨®à¨¤ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਬਣਾ ਕੇ ਦਿੱਤੇ
ਕà©à¨†à¨°à¨Ÿà¨°à¨¾à¨‚ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਾਰੇ ‘ਬਰ’ ਦà©à¨¬à¨ˆ à¨à¨¾à¨µ ਪà©à¨°à¨¾à¨£à©€ ਦà©à¨¬à¨ˆ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ
ਹਨ। ਬਰ ਅਰਬੀ à¨à¨¾à¨¶à¨¾ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਖà©à¨¶à¨• ਧਰਤੀ। ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਤੱਟਵਰਤੀ ਇਲਾਕੇ
ਦਾ ਵਿਰੋਧੀ ਸ਼ਬਦ ਹੈ। ਦਿਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਆਮ ਧਰਤੀ ਦਾ ਇਲਾਕਾ।
ਦà©à¨¬à¨ˆ ਸੱਤ ਅਮੀਰਾਤ
ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਹ ਅਮੀਰਾਤ ਰਲ ਕੇ ਸੰਯà©à¨•à¨¤ ਅਰਬ ਅਮੀਰਾਤ (ਯੂà¨à¨ˆ) ਬਣਦੇ ਹਨ।
ਆਬੂਧਾਬੀ, ਦà©à¨¬à¨ˆ, ਸ਼ਾਰਜਾਹ, ਅਜਮਾਨ, ਉਮ ਅਲ-ਕà©à¨µà©ˆà¨¨ ਅਤੇ ਫà©à¨œà©ˆà¨°à¨¾ ਨਾਂ ਦੇ ਛੇ ਅਮੀਰਾਤ ਦੋ
ਦਸੰਬਰ 1971 ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਗਠਸਨ ਅਤੇ ਸੱਤਵਾਂ ਰਸ ਅਲ-ਖੈਮਾ 10 ਫਰਵਰੀ 1972 ਵਿੱਚ
ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸਠਦੀ ਇੱਕ ਸਾਂà¨à©€ ਫੈਡਰਲ ਸà©à¨ªà¨°à©€à¨® ਕੌਂਸਲ ਹੈ। ਦà©à¨¬à¨ˆ ਕਾਫ਼ੀ ਦੇਰ
ਬਰਤਾਨੀਆਂ ਦਾ ਪà©à¨°à©‹à¨Ÿà©ˆà¨•à¨Ÿà©‹à¨°à©‡à¨Ÿ ਵੀ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸ਼ੇਖ ਰਾਸ਼ਿਦ ਬਿਨ ਸਈਅਦ ਅਲ਼ ਮਖਤੂਮ ਦà©à¨¬à¨ˆ ਦਾ
ਮੌਜੂਦਾ ਹਾਕਮ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਬੇਮਿਸਾਲ ਤਰੱਕੀ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਉਸ ਸਿਰ ਬੱà¨à¨¦à¨¾ ਹੈ। ਇੱਥੇ
ਨਿਰੰਕà©à¨¶ ਸਮਰਾਟਵਾਦ ਹੈ।
ਦà©à¨¬à¨ˆ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਚਾਲੀ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਤਰੱਕੀ
ਕੀਤੀ ਹੈ। ਚਾਲੀ ਪੰਜਾਹ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਉੱਥੇ ਜਾ ਕੇ ਵਸੇ ਲੋਕ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਨੇ
ਖ਼à©à¨¦ ਉਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਥਾਵਾਂ ਉਪਰ ਟਿੱਬੇ ਤੱਕੇ ਹਨ ਜਿਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਥਾਵਾਂ ਉਪਰ ਹà©à¨£ ਅੰਬਰ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ
ਕਰਦੀਆਂ ਆਲੀਸ਼ਾਨ ਇਮਾਰਤਾਂ ਉਸਰੀਆਂ ਹਨ।
ਦà©à¨¬à¨ˆ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਦੀ ਸ਼ੌਪਿੰਗ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ
ਹੈ। ਇੱਥੇ ਦà©à¨¨à©€à¨†à¨‚ ਦਾ ਸਠਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮਾਲ ‘ਦà©à¨¬à¨ˆ ਮਾਲ’ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਹੋਰ ਵੱਡੇ ਮਾਲਜ਼
ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ 70-80 ਸ਼ੌਪਿੰਗ ਸੈਂਟਰ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦà©à¨¬à¨ˆ ਵਿੱਚ ਡੇਢ ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ
ਸੈਲਾਨੀ ਆà¨à¥¤ 2020 ਤਕ ਇੱਥੇ ਦੋ ਕਰੋੜ ਸੈਲਾਨੀ ਆਉਣ ਦਾ ਅਨà©à¨®à¨¾à¨¨ ਹੈ। 1930ਵਿਆਂ ਤਕ ਇਹ
ਮੋਤੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। 1960ਵਿਆਂ ਤਕ ਇਸ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਵਪਾਰ
ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਆਮਦਨ ’ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਸੀ। ਇਹ ਪੂਰਬੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਦà©à¨¨à©€à¨†à¨‚ ਦਾ ਵਪਾਰਕ
ਕੇਂਦਰ ਸੀ ਇੱਕ ਟਰਾਂਜ਼ਿਟ ਬੰਦਰਗਾਹ। à¨à¨¾à¨°à¨¤ ਸਮੇਤ ਅਨੇਕ ਮà©à¨²à¨•à¨¾à¨‚ ਦਾ ਸਾਮਾਨ ਮਾਲ ਬੇੜੀਆਂ
ਰਾਹੀਂ ਇੱਥੋਂ ਦੀਆਂ ਸੂਖਾਂ (ਖà©à©±à¨²à©à¨¹à©‡ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ) ਵਿੱਚ ਲਾਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਜਿੱਥੇ ਇਸ ਦੀ
ਖ਼ਰੀਦੋ-ਫਰੋਖਤ ਹà©à©°à¨¦à©€à¥¤
ਫਿਰ 1966 ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਲੱà¨à¨¿à¨† ਅਤੇ 1969 ਤੋਂ ਤੇਲ ਤੋਂ
ਆਮਦਨ ਸ਼à©à¨°à©‚ ਹੋਣ ਉਪਰੰਤ ਦà©à¨¬à¨ˆ ਦੀ ਕਾਇਆ ਕਲਪ ਹੋ ਗਈ। ਤੇਲ à¨à©°à¨¡à¨¾à¨° ਸੀਮਿਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ
ਦà©à¨¬à¨ˆ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਹà©à¨£ ਆਮਦਨ ਦੇ ਬਦਲਵੇਂ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਹਿੱਤ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ, ਉਸਾਰੀ,
ਰੀਅਲ à¨à¨¸à¨Ÿà©‡à¨Ÿ, ਵਿੱਤੀ ਸੇਵਾਵਾਂ, ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਆਦਿ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਉਹ
ਕਾਰੋਬਾਰ ਦਾ ਪੱਛਮੀ ਮਾਡਲ ਅਪਣਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਦà©à¨¬à¨ˆ ਅਮੀਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇੱਥੇ
ਅੰਨà©à¨¹à©‡ ਅਮੀਰ, ਬਹà©à¨¤à©‡ ਅਮੀਰ ਅਤੇ ਆਮ ਅਮੀਰ ਵਸਦੇ ਹਨ। ਮੱਧ ਵਰਗ ਨਾਂਮਾਤਰ ਹੀ ਹੈ। ਚੌਥੀ
ਸ਼à©à¨°à©‡à¨£à©€ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਤੇ ਮà©à¨²à¨¾à©›à¨®à¨¾à¨‚ ਦੀ ਹੈ। ਅੰਨà©à¨¹à©‡ ਅਮੀਰ ਖ਼ੂਬ ਅੱਯਾਸ਼ੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਬਹà©à¨¤à©‡ ਅਮੀਰ ਵੀ à¨à¨¶à©‹-ਆਰਾਮ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਊਂਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਅਮੀਰ ਵੀ ਖ਼ਾਸ ਸà©à¨–-ਸਹੂਲਤਾਂ
ਵਾਲਾ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸ਼à©à¨°à©‡à¨£à©€à¨†à¨‚ ਆਸਮਾਨ ਛੂੰਹਦੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਵਾਲੇ ਇਲਾਕੇ
ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਨੂੰ ਆਧà©à¨¨à¨¿à¨• ਦà©à¨¬à¨ˆ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮà©à¨²à¨¾à©›à¨® ਸ਼à©à¨°à©‡à¨£à©€
ਬਰ-ਦà©à¨¬à¨ˆ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਦੀ ਗà©à©›à¨° ਬਸਰ ਸਾਡੀ ਮਜ਼ਦੂਰ ਸ਼à©à¨°à©‡à¨£à©€ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ
ਹੈ।
ਇਸਲਾਮਿਕ ਦੇਸ਼ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ ਸ਼ਰੀਅਤ ਲਾਗੂ ਹੈ, ਪਰ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਵਰਗੀ
ਕੱਟੜਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਹਾਂ, ਕਾਨੂੰਨ ਬੜੇ ਸਖ਼ਤ ਹਨ ਅਤੇ ਬੜੀ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ
ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਡਰ ਹੈ। ਲਾਲ ਬੱਤੀ ਉਲੰਘਣ ਦਾ 300 ਦਿਰਹਮ (5,250
ਰà©à¨ªà¨) ਜà©à¨°à¨®à¨¾à¨¨à¨¾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ 12 ਬਲੈਕ ਪà©à¨†à¨‚ਇੰਟ (ਨਾਂਹਵਾਚੀ ਨੰਬਰ) ਮਿਲ
ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਨੰਬਰ 24 ਹੋ ਜਾਣ ਤਾਂ ਡਰਾਈਵਿੰਗ ਲਾਇਸੈਂਸ ਰੱਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਤਲ
ਵਰਗੀ ਸਖ਼ਤ ਸਜ਼ਾ ਸਮà¨à©€ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਟਰੈਮ ਦੇ ਟਰੈਕ ਉਪਰ ਕੋਈ ਫਾਟਕ ਨਹੀਂ ਹà©à©°à¨¦à¨¾à¥¤ ਸਿਰਫ਼
ਇੱਕ ਇਸ਼ਾਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਟਰੈਮ ਲੰਘ ਰਹੀ ਹੈ, ਰà©à¨• ਜਾਓ। ਜੇ ਕਿਧਰੇ ਕੋਈ ਗੱਡੀ
ਟਰੈਮ ਦੇ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ à¨à¨¾à¨°à©€ ਜà©à¨°à¨®à¨¾à¨¨à¨¾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਉੱਥੇ ਟੋਲ ਟੈਕਸ ਲਈ
ਰà©à¨•à¨£à¨¾ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦਾ। ਟੋਲ ਤੋਂ ਵਾਹਨ ਲੰਘਦੇ ਸਾਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਖਾਤੇ ’ਚੋਂ ਟੋਲ ਟੈਕਸ
ਕੱਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
à¨à¨¾à¨µà©‡à¨‚ ਪਰਵਾਸੀ ਕੋਈ ਪਹਿਰਾਵਾ ਵੀ ਪਹਿਨ ਲੈਣ, ਪਰ ਸੱà¨à¨¿à¨…ਕ
ਪਹਿਰਾਵਾ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮà©à¨¸à¨²à¨¿à¨® ਔਰਤਾਂ ਹਿਜਾਬ ਨਾਲ ਇੱਕ ਲੰਮਾ ਕਾਲਾ ਚੋਗਾ
ਪਹਿਨਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਬਾਇਆ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਇਸ ਨਾਲ ਨਕਾਬ ਵੀ ਜੋੜ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਆਦਮੀ ਕੰਦੂਰਾ ਪਹਿਨਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ ਦਾ ਲੰਮਾ ਚੋਗਾ ਹà©à©°à¨¦à¨¾ ਹੈ। ਸਿਰ ਢਕਣ ਲਈ
ਉਪਰ ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ ਦਾ ਇੱਕ ਕੱਪੜਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨੂੰ ਘੋਤਰਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨੂੰ
ਇੱਕ ਕਾਲੀ ਰੱਸੀ ਨਾਲ ਬੰਨà©à¨¹ ਕੇ ਸਥਿਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਈਗਲ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਈ
ਨੌਜਵਾਨ ਲਾਲ ਜਾਂ ਚਿੱਟਾ ਘੋਤਰਾ ਗੋਲ ਪੱਗ ਵਾਂਗ ਲਪੇਟਦੇ ਹਨ।
ਦà©à¨¬à¨ˆ ਦੇ ਨਾਮ ਸਬੰਧੀ
ਕਈ ਮਤ ਹਨ। ਇੱਕ ਮਤ ਮà©à¨¤à¨¾à¨¬à¨¿à¨• ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਸੂਖ (ਖà©à©±à¨²à©à¨¹à©€ ਮੰਡੀ) ਨੂੰ ਬਿਆਨਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ
ਗਿਆ ਸੀ ਜੋ ‘ਬਾ’ ਵਿਚਲੇ ‘ਸੂਖ’ ਲਈ ਸੀ। ਇੱਕ ਅਰਬੀ ਅਖਾਣ ਅਨà©à¨¸à¨¾à¨° ਦਾਬਾ ਦਬਈ ਤੋਂ ਦà©à¨¬à¨ˆ
ਨਾਮ ਪਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਬਹà©à¨¤ ਸਾਰੇ ਧਨ ਦੌਲਤ ਨਾਲ ਆà¨à¥¤ ਯੂà¨à¨ˆ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ,
ਸੱà¨à¨¿à¨†à¨šà¨¾à¨° ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤ ਦੇ ਵਿਦਵਾਨ ਫੀਡਲ ਹੰਧਲ ਅਨà©à¨¸à¨¾à¨° ਦà©à¨¬à¨ˆ ਨਾਮ ਦਾਬਾ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਆਇਆ
ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਯਦੂਬ ਦੇ à¨à©‚à©à¨¤à¨•à¨¾à¨² ਤੋਂ ਉਪਜਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਮੱਠੀ ਚਾਲੇ
ਚੱਲਣਾ ਜੋ ਦà©à¨¬à¨ˆ ਕਰੀਕ (ਨਦੀ) ਦੇ ਧੀਮੀ ਚਾਲ ਵਾਲੇ ਵਹਿਣ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਹੈ। ਦà©à¨¬à¨ˆ ਕਰੀਕ ਇਸ
ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਦੋ à¨à¨¾à¨—ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਅਰਥਚਾਰੇ ਉਪਰ ਬਹà©à¨¤
ਪà©à¨°à¨à¨¾à¨µ ਹੈ। ਕਵੀ ਅਤੇ ਵਿਦਵਾਨ ਅਹਿਮਦ ਮà©à¨¹à©°à¨®à¨¦ ਉਬੈਦ ਵੀ ਦà©à¨¬à¨ˆ ਦਾ ਨਾਮਕਰਣ ਇਸ ਸ਼ਬਦ
’ਚੋਂ ਹੀ ਮੰਨਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਸ ਅਨà©à¨¸à¨¾à¨° ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਟਿੱਡੀ ਦਾ ਬੱਚਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਪà©à¨°à¨¾à¨£à©‡
ਵੇਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰੇਗਿਸਤਾਨੀ ਇਲਾਕਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ ਟਿੱਡੀ ਦਲ ਬਹà©à¨¤ ਸਨ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ
ਨਾਮ ਪਿਆ। ਅਰਬੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਦਿੱਬਾ ਕਹਿਣ ਕਾਰਨ ਨਾਮ ਦà©à¨¬à¨ˆ ਹੋ ਗਿਆ।
ਦà©à¨¬à¨ˆ ਦਾ
ਪà©à¨°à¨¾à¨£à¨¾ ਇਤਿਹਾਸ ਮੌਖਿਕ ਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਸਠਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਲਿਖਤੀ ਹਵਾਲਾ 1095 ਦਾ ਮਿਲਦਾ
ਹੈ। ਇਹ ਅਬੂ ਅਬਦà©à©±à¨²à¨¾ ਅਲ-ਬਕਰੀ ਦà©à¨†à¨°à¨¾ ਲਿਖੀ ਕਿਤਾਬ ‘ਬà©à©±à¨• ਆਫ ਜਿਓਗà©à¨°à¨¾à¨«à©€’ ਵਿੱਚ ਦਰਜ
ਹੈ। ਵੀਨਿਸ ਦੇ ਮੋਤੀਆਂ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਵਪਾਰੀ ਗਸਪਰੋ ਬਲਬੀ ਦਾ 1580 ਵਿੱਚ ਦà©à¨¬à¨ˆ ਵਿੱਚ
ਮੋਤੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਵੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਉੱਥੇ ਜਾਣ ਦਾ
ਸਹੀ ਸਮਾਂ ਨਵੰਬਰ ਤੋਂ ਮਾਰਚ ਹੈ। ਦਸੰਬਰ-ਜਨਵਰੀ ਵਿੱਚ ਮਿੱਠੀ ਮਿੱਠੀ ਠੰਢ ਵਾਲਾ ਮੌਸਮ
ਹà©à©°à¨¦à¨¾ ਹੈ। ਇਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦਾ ਹੜà©à¨¹ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਵਾਂ ਸਾਲ
ਮਨਾਉਣ ਵਾਲੇ ਵੀ ਇਧਰ ਵਹੀਰਾਂ ਘੱਤ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਖਾਸੀ ਗਰਮੀ ਹà©à©°à¨¦à©€ ਹੈ।
ਦà©à¨¬à¨ˆ ਵਿੱਚ ਦੇਖਣ ਵਾਲੀਆਂ ਆਕਰਸ਼ਕ ਥਾਂਵਾਂ ਵਿਚ ਬà©à¨°à¨œ ਖਲੀਫਾ, ਜà©à¨®à©‡à¨°à¨¾ ਬੀਚ ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸ
(ਜੇਬੀਆਰ), ਜà©à¨®à©‡à¨°à¨¾ ਪਾਮ (ਜੋ ਪਾਮ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਦਾ ਮਨà©à©±à¨– ਨਿਰਮਿਤ ਟਾਪੂ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਖਾੜੀ
ਦਾ ਕà©à¨ ਹਿੱਸਾ ਪੂਰ ਕੇ ਉਸਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ), ਬà©à¨°à¨œ-ਅਲ-ਅਰਬ, à¨à¨Ÿà¨²à¨¾à¨‚ਟਿਸ, ਦà©à¨¬à¨ˆ ਮਰੀਨਾ,
ਮੀਡੀਆ ਸੈਂਟਰ, ਬੈਂਕਾਂ ਤੇ ਕਾਰਪੋਰੇਟਸ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰਾਂ ਵਾਲਾ ਇਲਾਕਾ ਪà©à¨°à¨¿à©°à¨¸’ਸ ਟਾਵਰ,
ਦà©à¨¬à¨ˆ ਮਾਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮਾਲਾਂ, ਜà©à¨®à©‡à¨°à¨¾ ਟਾਵਰ ਲੇਕ, ਜà©à¨®à©‡à¨°à¨¾ ਆਈਲੈਂਡ, ਦà©à¨¬à¨ˆ ਕਰੀਕ, ਦà©à¨¬à¨ˆ
ਫਾਊਨਟੇਨ, ਦà©à¨¬à¨ˆ ਡਾਉਨ ਟਾਊਨ, ਜà©à¨®à©‡à¨°à¨¾ ਮਸਜਿਦ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਸਫਾਰੀ ਤੋਂ
ਇਲਾਵਾ ਖà©à©±à¨²à©à¨¹à©€ ਛੱਤ ਵਾਲੀਆਂ ਬੱਸਾਂ ਉਪਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸੈਰ ਵੀ ਬੜੀ ਆਨੰਦਮਈ ਹà©à©°à¨¦à©€ ਹੈ।
ਦà©à¨¬à¨ˆ ਵਿੱਚ ਅਰਬੀ ਸਰਕਾਰੀ à¨à¨¾à¨¶à¨¾ ਹੈ, ਪਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵੀ ਆਮ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹਿੰਦੀ,
ਪੰਜਾਬੀ, ਉਰਦੂ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਕਈ à¨à¨¾à¨¶à¨¾à¨µà¨¾à¨‚ ਵੀ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਅੰਮà©à¨°à¨¿à¨¤à¨¸à¨° ਤੋਂ
ਦà©à¨¬à¨ˆ ਦੀ ਹਵਾਈ ਦੂਰੀ 2,041 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। ਉਂਜ, ਕਿਧਰੇ ਇਹ ਕà©à¨ ਘੱਟ ਜਾਂ ਵੱਧ ਵੀ
ਲਿਖੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਸਿੱਧੀ ਉਡਾਣ ਸਾਢੇ ਤਿੰਨ ਘੰਟਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਹà©à©°à¨šà¨¾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਬਰਾਸਤਾ
ਦਿੱਲੀ ਵੀ ਉਡਾਣਾਂ ਹਨ।
ਇਸ ਵੇਲੇ ਦà©à¨¬à¨ˆ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਕੇਂਦਰ ਵਜੋਂ
ਪਛਾਣ ਬਣਾ ਚà©à©±à¨•à¨¾ ਹੈ। ਇਹ ਬੜਾ ਮਹਿੰਗਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ, ਪਰ ਕਈ ਇਲਾਕੇ ਅਜੇ ਵੀ ਪà©à©±à¨œà¨¤ ਵਾਲੇ
ਹਨ। ਪਰਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਮਲਕੀਅਤ ਦਾ ਹੱਕ ਨਾ ਹੋਣਾ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਨਾ ਮਿਲਣਾ ਇੱਥੋਂ ਦਾ
ਨਾਂਹ-ਪੱਖੀ ਪਹਿਲੂ ਹੈ। ਪਰ ਰਮਲਾਂ ’ਚ ਖਿੜਿਆ ਇਹ ਫà©à©±à¨² ਦੇਖਣਯੋਗ ਹੈ।
- ਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਵਾਲ ਤੋਂ -