ਸà©à¨°à©€ ਰਾਮਚੰਦਰ ਵੀ ਚੌਦੀਂ ਵਰਸੀਂ ਬਣਵਾਸੋਂ ਮà©à©œ ਆਠਸੀ ਪਰ ਤੂੰ ਕਦੋਂ ਪਰਤੇਂਗਾ? ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਕà©à©œà©€ ਤੇ ਬੇਬੇ-ਬਾਪੂ ਨੂੰ ਮੇਰੇ ਲੜ ਲਾ ਕੇ ਇਲੀਗਲ ਅਮਰੀਕਾ ਜਾਣ ਲੱਗੇ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਆਖਿਆ ਸੀ,"ਬਿੰਦਰ, ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੋ ਸਾਲ ਲੱਗਣਗੇ ਸੈਟ ਹੋਣ 'ਤੇ, ਪੱਕਾ ਹੋ ਕੇ ਥੋਨੂੰ ਨਾਲ਼ ਲੈਜੂੰਗਾ!" ਸੋਲà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਸਾਲ ਲੰਘ ਗਠਪਰ ਉਹ ਦਿਨ ਨਾ ਚੜà©à¨¹à¨¿à¨†à¥¤ ਹà©à¨£ ਤਾਂ ਆਪਣੀ ਧੀ ਵੀ ਸਾਢੇ ਪੰਦਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਹੋ ਗਈ à¨à¥¤ ਉਹਨੂੰ à¨à©‹à¨°à¨¾-à¨à¨° ਨੂੰ ਤਾਂ ਪਿਉ ਦੇ ਪਿਆਰ ਦਾ ਪਤਾ ਈ ਨੀਂ ਕੀ ਹà©à©°à¨¦à¨¾ à¨! ਚੰਦਰਿਆ, ਤੇਰਾ ਕਦੇ ਜੀ ਨੀਂ ਕੀਤਾ ਉਹਨੂੰ ਗੋਦੀ ਚà©à©±à¨•à¨•à©‡ ਖਿਡਾਉਣ ਨੂੰ? ਹà©à¨£ ਲੱਗਦੈ ਉਹਨੂੰ ਤੋਰਨ ਵੇਲ਼ੇ ਵੀ ਮੈਨੂੰ ਈ ਪਿਉ ਆਲ਼ੇ ਕਾਰ-ਵਿਹਾਰ ਕਰਨੇ ਪੈਣੇ ਆ!
ਅਗਲ਼ੇ ਨਾ ਅਗਲ਼ੇ ਸਾਲ ਤਾਂ ਕੰਮ ਬਣ ਹੀ ਜਾਊ!' ਇਹੋ ਸੋਚਦੀ ਨੇ ਕਿੰਨੇ ਸਾਲ ਲੰਘਾ ਛੱਡੇ! ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਲਈ ਸà©à¨¬à©à¨¹à¨¾ ਸਾਜਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਜਾ ਕੇ ਲਾਈਨ 'ਚ ਚਾਰ-ਚਾਰ ਘੰਟੇ ਖੜà©à¨¹à©‡ ਰਹਿਣਾ, ਕਦੇ ਗੱਲ ਹੋ ਜਾਣੀ ਤੇ ਕਦੇ ਖ਼ਾਲੀ ਹੱਥ ਅੱਖਾਂ ਪੂੰà¨à¨¦à©€ ਨੇ ਘਰ ਮà©à©œ ਆਉਣਾ।
ਤੇਰੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਚਿੱਠੀਆਂ ਉਵੇਂ ਦੀਆਂ ਉਵੇਂ ਸੰਦੂਕ 'ਚ ਸਾਂà¨à©€à¨†à¨‚ ਪਈਆਂ ਨੇ, ਇੱਕ ਨੂੰ ਸੌ-ਸੌ ਵਾਰ ਪੜà©à¨¹à¨¿à¨† à¨, ਬੇਬੇ ਜਦੋਂ ਬਾਹਲ਼ਾ ਤੜਫ਼ਦੀ ਠਉਹਦੇ ਸੀਨੇ 'ਤੇ ਧਰ ਦਿੰਦੀ ਆਂ।
ਬੇਬੇ-ਬਾਪੂ ਮੈਨੂੰ 'ਧੀ-ਧੀ' ਕਹਿੰਦੇ ਥੱਕਦੇ ਨੀਂ ਸੀ ਤਾਂ ਹੀ ਮੈਥੋਂ ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਮà©à©±à¨– ਨੀਂ ਮੋੜਿਆ ਗਿਆ ਨਹੀਂ ਤਾਂ... ਹà©à¨£ ਤਾਂ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪà©à©±à¨¤ ਵੀ ਕਹਿਣ ਲੱਗ ਪੇ ਸੀ। ਜਵਾਕੜੀ ਦੇ ਨਿੱਕੇ ਜਹੇ ਮੂੰਹ ਨੇ ਵੀ ਮੇਰਾ ਸਿਦਕ ਟà©à©±à¨Ÿà¨£ ਨਾ ਦਿੱਤਾ!
ਪਹਿਲਾਂ ਬਾਪੂ 'ਜੀਤਿਆ-ਜੀਤਿਆ' ਕਹਿੰਦਾ ਜਹਾਨੋਂ ਤà©à¨° ਗਿਆ। ਮੇਰੇ ਲਈ ਨਾ ਸਹੀ, ਮੰਜੇ 'ਤੇ ਪਈ ਮਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹ 'ਚ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਦੋ ਬੂੰਦਾਂ ਪਾਉਣ ਲਈ ਈ ਆਜਾ! ਆਪਣਾ ਪà©à©±à¨¤à¨° ਧਰਮ ਨਿà¨à¨¾ ਜਾ, ਤੈਥੋਂ ਪਤੀ ਧਰਮ ਤਾਂ ਨਿà¨à¨¿à¨† ਨੀਂ! ਘਰਾਂਵਾਲ਼ੀਆਂ ਬਹà©à¨¤ ਬਣ ਜਾਣਗੀਆਂ ਪਰ ਮਾਪੇ ਨੀਂ ਦà©à¨¬à¨¾à¨°à¨¾ ਮਿਲਦੇ! ਸੱਚ ਦੱਸਾਂ, ਮੈਥੋਂ ਇਕੱਲੀ ਤੋਂ ਸਿਵੇ ਢੋਠਨੀਂ ਜਾਂਦੇ! ਮੈਥੋਂ ਜਰਿਆ ਨੀਂ ਜਾਂਦਾ, ਬੇਬੇ ਵਿਚਾਰੀ ਦੀ ਜ਼à©à¨¬à¨¾à¨¨ 'ਚੋਂ ਹਰ ਵੇਲ਼ੇ ਤੇਰਾ ਨਾਂ ਨਿੱਕਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ à¨à¥¤ ਮੈਥੋਂ ਤਾਂ ਆਵਦੇ ਹੰà¨à©‚ ਨੀਂ ਸà©à©±à¨•à¨¦à©‡, ਮੈਂ ਉਹਦੇ ਕਿੱਥੋਂ ਪੂੰà¨à¨¾à¨‚!
ਜਦੋਂ ਘà©à©±à¨—ੀਆਂ ਦੇ ਜੋੜੇ ਨੂੰ ਕਲੋਲਾਂ ਕਰਦੇ ਨੂੰ ਦੇਖਦੀ ਸਾਂ ਤਾਂ ਇਕਲਾਪੇ ਦਾ ਫਨੀਅਰ ਸੱਪ ਦੂਹਰਾ ਹੋ ਕੇ ਡੰਗ ਮਾਰਦਾ ਸੀ। ਕਈ ਵਾਰ ਸਬਜੀ ਚੀਰਦੀ ਤੇ ਤੇਰੀ ਯਾਦ 'ਚ ਗਵਾਚੀ ਨੇ ਉਂਗਲਾਂ ਵੀ ਵਢਾ ਲਈਆਂ ਨੇ। ਤੇਰੀ 'ਡੀਕ 'ਚ ਮੈਂ ਕੰਧ 'ਤੇ ਲਕੀਰਾਂ ਮਾਰਕੇ ਤੇ ਉਂਗਲਾਂ ਦੇ ਪੋਟੇ à¨à©°à¨¨à©à¨¹à¨•à©‡ ਵੀ ਦਿਨ ਗਿਣੇ, ਰਾਤਾਂ ਪਹਾੜ ਹੋ ਗਈਆਂ, ਜਿੰਦ ਨੂੰ ਦਾਗੀ ਕਰਕੇ ਸà©à©±à¨Ÿ ਜਾਣ ਵਾਲ਼ਿਆ, ਸਾਨੂੰ ਬਿੜਕਾਂ ਲੈਣ ਦਾ à¨à©ˆà©œà¨¾ ਰੋਗ ਤੂੰ ਲਾਇਆ à¨! ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ à¨à©Œà¨²à¨¼à©‡ ਪੈਂਦੇ ਨੇ! ਆ ਸà©à¨ªà¨¨à¨¾ ਰਿਹਾ ਹà©à©°à¨¦à¨¾ à¨, ਅੱਧੀ-ਸà©à©±à¨¤à©€ ਜਾਗਦੀ ਬੂਹਾ ਖੋਲà©à¨¹ ਆਉਂਦੀ ਆਂ ਕਿ ਤੂੰ ਆਇਆ à¨à¨‚ ਪਰ ਇਹ ਸਠਮੇਰੇ ਮਨ ਸਲੇਡੇ ਦੇ ਚਲਿੱਤਰ ਨੇ! "ਲਾਡੋ, ਤੇਲ ਆਲ਼ੀ ਸ਼ੀਸ਼ੀ ਲਿਆ, ਤੇਲ ਚੋਅ, ਤੇਰਾ ਪਾਪਾ ਆਇਆ à¨!"
ਮੈਂ ਉਹ ਕੰਮ ਵੀ ਕੀਤੇ ਜੋ ਪà©à©±à¨¤à¨¾à¨‚ ਦੇ ਕਰਨ ਆਲ਼ੇ ਹà©à©°à¨¦à©‡ ਆ। ਬਾਪੂ ਦਾ ਚੂਲ਼ਾ ਟà©à©±à¨Ÿà¨¿à¨† ਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹਨੂੰ ਨਵà©à¨¹à¨¾à¨‰à¨‚ਣਾ ਹà©à©°à¨¦à¨¾ ਤਾਂ ਉਹਨੇ ਸ਼ਰਮ ਨਾਲ਼ ਡà©à©±à¨¬-ਡà©à©±à¨¬ ਜਾਣਾ, ਗਿੱਠ-ਗਿੱਠਹੰà¨à©‚ ਕੇਰਨੇ ਤੇ ਪੰਜਾਹ ਵਾਰੀ ਮੈਨੂੰ 'ਮੇਰਾ ਬੀਬਾ ਪà©à©±à¨¤! ਮੇਰਾ ਸ਼ੇਰ ਪà©à©±à¨¤!' ਕਹਿਣਾ! "ਪà©à©±à¨¤, ਸਾਥੋਂ ਸੱਤ ਜਨਮਾਂ 'ਚ ਵੀ ਤੇਰਾ ਦੇਣ ਨੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ!"
ਮੈਂ ਆਪ ਈ ਪੇਕੇ ਜਾ ਕੇ ਆਉਂਦੀ ਰਹੀ, ਜਦੋਂ ਨਵ-ਵਿਆਹੀਆਂ ਨੂੰ ਆਵਦੇ ਲਾੜਿਆਂ ਨਾਲ਼ ਮà©à©œà¨¦à©€à¨†à¨‚ ਵੇਂਹਦੀ ਸੀ, ਕਾਲਜਾ ਫਲਾਕੜਾਂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। à¨à©‚ਆ ਦੇ ਸਠਤੋਂ ਛੋਟੇ ਮà©à©°à¨¡à©‡ ਦੇ ਵਿਆਹ 'ਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ 'ਚੋਂ ਲੱਗਦੀਆਂ ਦਰਾਣੀਆਂ-ਜਠਾਣੀਆਂ ਨੇ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਘਰਾਂਵਾਲ਼ਿਆਂ ਨਾਲ਼ ਖੱਬੇ-ਸੱਜੇ ਖੜà©à¨¹à¨•à©‡ ਫੋਟੋਆਂ ਖਿਚਵਾਈਆਂ! ਦੱਸ, ਤੇਰੀ ਜਗà©à¨¹à¨¾ ਮੈਂ ਕੀਹਨੂੰ ਖੜà©à¨¹à¨¾à¨‰à¨‚ਦੀ! ਮਹਿੰਦੀ ਨੇ ਵੀ ਮੈਂ ਅà¨à¨¾à¨—ਣ ਦੇ ਹੱਥਾਂ 'ਤੇ ਚੜà©à¨¹à¨£ ਤੋਂ ਕੋਰਾ ਜਵਾਬ ਦੇ ਦਿੱਤਾ! ਹਾਰ-ਸਿੰਗਾਰ ਲਾਉਣੇ ਤਾਂ ਮੈਂ ਕਦੋਂ ਦੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤੇ!
ਮੇਰੇ ਵਰਗੀਆਂ ਨਾ ਸà©à¨¹à¨¾à¨—ਣਾਂ 'ਚ, ਨਾ ਸਾਈਂ ਵਿਹੂਣੀਆਂ, ਨਾ ਕà©à¨†à¨°à©€à¨†à¨‚, ਨਾ ਵਿਆਹੀਆਂ, ਨਾ ਵੱਸਦੀਆਂ, ਨਾ ਉੱਜੜੀਆਂ, ਨਾ ਜਿਉਂਦਿਆਂ 'ਚ, ਨਾ ਮਰਿਆਂ 'ਚ! ਮਰਦ ਤਾਂ ਜਿੱਥੇ ਚਾਹੇ ਖੇਡਾਂ ਖੇਡ ਸਕਦਾ à¨, ਤੂੰ ਤਾਂ ਫੇਰ ਵੀ ਗੋਰੀਆਂ ਦੇ ਦੇਸ 'ਚ à¨à¨‚, ਇਕੱਲੀ ਔਰਤ ਕਦੋਂ ਤੱਕ ਪਤੀਵਰਤਾ ਬਣੀ ਰਹੇ?
ਤੇਰੀਆਂ ਫੋਟੋਆਂ ਦੇਖੀਆਂ, ਤੂੰ ਤਾਂ ਮੀਂਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੜà©à¨¹à©‡ ਸੂਰਜ ਵਾਂਗ ਨਿੱਖਰਿਆ ਪਿਆ à¨à¨‚! ਡਾਢਿਆ, ਤੂੰ ਬਹà©à©œà©‡à¨‚ਗਾ ਇੱਕ ਦਿਨ, à¨à¨¸à©‡ ਆਸ 'ਚ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਜਵਾਨੀ ਗਾਲ ਛੱਡੀ! ਯਾਦ ਰੱਖੀਂ, ਬà©à¨°à¨¿à¨¹à¨£ ਦੀ ਹੂਕ ਤੇ ਵਿਯੋਗਣ ਦੀ ਉਡੀਕ ਸਮà©à©°à¨¦à¨°à¨¾à¨‚ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਾ ਦਿੰਦੀ à¨à¥¤
ਬਲਜੀਤ ਖ਼ਾਨ ਸਪà©à©±à¨¤à¨° ਮਾਂ ਬਸ਼ੀਰਾਂ। ਵੀਹ ਜà©à¨²à¨¾à¨ˆ, ਵੀਹ ਸੌ ਇੱਕੀ।
|