ਕੋਈ ਰੋਕੇ ਬਲਾ ਕਿਵੇਂ, ਸਾਹਿਬ ਦੇ à¨à¨¾à¨£à©‡ ਨੂੰ ।
ਇਕ ਵੇਲਾ à¨à¨¸à¨¾ ਵੀ, ਆਇਆ ਇਸ ਧਰਤੀ ਤੇ,
ਦਾਤਾ ਵੀ ਸਹਿਕ ਗਿਆ, ਜਦ ਇੱਕ ਇੱਕ ਦਾਣੇ ਨੂੰ ।
à¨à©à©±à¨–ੇ ਬਘਿਆੜ ਜਿਉਂ, ਆ à¨à©à©±à¨–ਾ ਕਾਲ਼ ਪਿਆ।
ਧਰਤ ਇਹ à¨à¨¾à¨— à¨à¨°à©€, ਪੰਜਾਂ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੀ,
ਮੂੰਹ ਆਈ ਆਫ਼ਤ ਦੇ, ਕੋਈ ਉਲਟਾ ਫਾਲ ਪਿਆ ।
ਮà©à¨Ÿà¨¿à¨†à¨°à¨¾à¨‚ ਕà©à©œà©€à¨†à¨‚ ਸà¨, ਪੂਣੀ ਰੰਗ ਹੋ ਗਈਆਂ ।
ਪਿਤ ਪੈ ਗਠà¨à©‹à¨–ੇ ਦੇ, ਸਠਛੈਲ ਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ,
ਰੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਨਾੜਾਂ ਦੇ, ਸà©à©±à¨•à©€à¨†à¨‚ ਤੇ ਖਲੋ ਗਈਆਂ ।
ਬà©à©±à¨¢à¨¿à¨†à¨‚ ਦਾ ਹਾਲ ਬà©à¨°à¨¾, ਗà¨à¨°à©‚ ਵੀ à¨à©à¨• ਗਠਸਨ ।
ਨਾ ਪੇਟ ਪਿਆ à¨à©à¨²à¨•à¨¾, ਨਾ à¨à©à©±à¨– ਦੀ ਅੱਗ ਬà©à©±à¨à©€,
ਮਾਵਾਂ ਦੀ ਛਾਤੀ ਚੋਂ, ਦà©à©±à¨§ ਸੜ ਸੜ ਸà©à©±à¨• ਗਠਸਨ ।
ਕਈ ਹੀਰੇ ਮਾਵਾਂ ਦੇ, ਲੱਖ ਤਰਲੇ ਕਰਨ ਲੱਗੇ ।
ਚà©à©°à¨˜ ਚà©à©°à¨˜ ਕੇ ਥਣ ਸà©à©±à¨•à©‡, ਲੈ ਲੈ ਕੇ ਵਿਲਕਣੀਆਂ,
ਜਦ ਜੀਵਣ ਜੋਗੇ ਵੀ, ਲà©à¨› ਲà©à¨› ਕੇ ਮਰਨ ਲੱਗੇ ।
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰਾਜੇ ਤੋਂ, 'ਰਣਜੀਤ' ਪਿਆਰੇ ਤੋਂ ।
ਇਹ à¨à¨¾à¨•à©€ ਦਰਦਾਂ ਦੀ, ਤਦ ਗਈ ਸਹਾਰੀ ਨਾ,
ਦà©à¨–ੀਆਂ ਦੇ ਦਰਦੀ ਤੋਂ, ਲਿੱਸਿਆਂ ਦੇ ਸਹਾਰੇ ਤੋਂ ।
ਢੰਢੋਰਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ, ਹੋਕਾ ਫਿਰਵਾ ਦਿੱਤਾ ।
ਪੱਤਣਾਂ, ਚੌਰਾਹਿਆਂ ਤੇ, ਸ਼ਾਹੀ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਤੇ,
ਇਹ ਮੋਟੇ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਲਿਖ ਕੇ ਲਗਵਾ ਦਿੱਤਾ ।
"ਰਾਜਾ ਤਾਂ 'ਰਾਖਾ ਹੈ', 'à¨à©°à¨¡à¨¾à¨°à¨¾ ਪਰਜਾ ਦਾ' ।
ਤੜਕੇ ਤੋਂ ਸ਼ਾਮਾਂ ਤੱਕ, ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖà©à¨²à©à¨¹à©‡ ਹਨ,
ਅੰਨ ਹਰ ਕੋਈ ਲੈ ਜਾਵੇ, ਹੈ ਸਾਰਾ ਪਰਜਾ ਦਾ ।
ਇਕ ਵਾਰੀ ਜਿਤਨੇ ਵੀ, ਕੋਈ ਚਾ ਕੇ ਲੈ ਜਾਵੇ ।
ਹਿੰਦੂ ਸਿੱਖ ਮà©à¨¸à¨²à¨® ਦਾ, ਕੋਈ ਖਾਸ ਮà©à¨²à¨¾à¨¹à¨œà¨¼à¨¾ ਨਹੀਂ,
ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਲੋੜ ਬਣੀ, ਉਹ ਆ ਕੇ ਲੈ ਜਾਵੇ ।
ਸà©à©°à¨žà©‡ ਜਿਹੇ ਕੂਚੇ ਵਿੱਚ, ਲਾਹੌਰ ਦੀ ਵਾਸੀ ਵਿੱਚ ।
ਇਕ ਮੋਚੀ-ਬੱਚੜੇ ਦੀ, ਕੰਨੀਂ ਇਹ à¨à¨¿à¨£à¨• ਪਈ,
ਇਕ 'ਆਸਾ' ਚਮਕ ਪਈ à¨à¨Ÿ ਆਣ 'ਉਦਾਸੀ' ਵਿੱਚ ।
à¨à¨Ÿ ਬੂਹਿਓਂ ਅੰਦਰ ਹੋ, ਦਾਦੇ ਦà©à¨–ਿਆਰੇ ਨੂੰ ।
ਇਉਂ ਪੋਤਾ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ, ਢਿਡ ਉੱਤੇ ਹਥ ਧਰ ਕੇ,
à¨à©à©±à¨–ਾਂ ਦੇ ਰà©à¨²à¨¾à¨ ਨੂੰ, ਵਖਤਾਂ ਦੇ ਮਾਰੇ ਨੂੰ ।
"ਬਾਬਾ ਦੀ 'ਲਾਦੇ' ਦਾ, ਤਹਿ ਦਿਆ 'ਪਛਾਈ' ਠ।
ਲਾਦੇ ਦੇ ਮਹਿਲਾਂ ਤੋਂ, ਛਬ ਦਾਣੇ ਲੈ ਆਵੋ ,
ਉਥੇ ਤੋਈ ਧਾਟਾ ਨਹੀਂ, ਅਦ ਬੇ ਪਲਵਾਹੀ ਠ।
ਜੇ ਮੇਲੇ ਨਾਲ ਤਲੋ, ਦਾਣੇ ਲੈ ਆਵਾਂ ਦੇ ।
ਦੰਦੋਰੀ ਉਲà©à¨¹à©‡ ਕਲੋ, ਮੈਂ ਫਲਕੇ ਤà©à¨²à¨¦à¨¾ ਹਾਂ ,
ਜੇ ਤਲ ਤੇ ਲੈ ਆਈà¨, ਲਜ ਲਜ ਤੇ ਥਾਵਾਂ ਦੇ ।"
ਸà©à¨£ ਬà©à©±à¨¢à©œà©‡ ਮੋਚੀ ਨੂੰ ਲਗ ਸੀਨੇ ਤੀਰ ਗਿਆ ।
ਪੋਤੇ ਦੀਆਂ ਲਾਡਲੀਆਂ, ਥਥੀਆਂ ਤੇ ਤੋਤਲੀਆਂ,
ਘਾ ਦਿਲ ਤੇ ਕਰ ਗਈਆਂ, ਨੈਣਾਂ ਚੋਂ ਨੀਰ ਗਿਆ ।
ਤੱਕ ਹਿੰਮਤ ਅਪਣੀ ਨੂੰ, ਪਹਿਲੇ ਤਾਂ à¨à©à¨°à¨¿à¨† ਉਹ,
ਪਰ ਆਜਿਜ਼ ਪੋਤੇ ਦੀ, à¨à©à©±à¨– ਜਿੰਦ ਨੂੰ ਖਾਂਦੀ ਸੀ ,
ਹੱਥਾਂ ‘ਚ ਡੰਗੋਰੀ ਲੈ, ਲੱਕ ਬੰਨà©à¨¹ ਕੇ ਟà©à¨°à¨¿à¨† ਉਹ ।
ਹਿਚਕੋਲੇ ਖਾਂਦਾ ਉਹ, ਇਉਂ ਜੀਉਂਦਾ ਮਰਦਾ ਉਹ ।
ਪੋਤੇ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲਈ, ਡੰਗੋਰੀ ਫੜੀ ਹੋਈ,
ਪà©à©±à¨œ ਪਿਆ à¨à©°à¨¡à¨¾à¨°à©‡ ਤੇ, ਲੱਖ ਤਰਲੇ ਕਰਦਾ ਉਹ ।
ਘਿਗਿਆਈ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਅਰਜ਼ ਸà©à¨£à¨¾ ਦਿੱਤੀ ।
ਜਾ ਕੋਲ à¨à©°à¨¡à¨¾à¨°à©€ ਦੇ, ਮਾਰੇ ਲਾਚਾਰੀ ਦੇ,
ਮੈਲੀ ਜਿਹੀ ਚਾਦਰ ਇੱਕ, ਚà©à¨ª ਚਾਪ ਵਿਛਾ ਦਿੱਤੀ ।
ਦਰਦੀ à¨à©°à¨¡à¨¾à¨°à©€ ਨੇ, à¨à¨Ÿ ਚਾਦਰ à¨à¨° ਦਿੱਤੀ ।
ਉਸ ਦਰਦ ਰੰਞਾਣੇ ਦੀ, ਉਸ à¨à©à©±à¨–ਣ à¨à¨¾à¨£à©‡ ਦੀ,
ਆਸਾ ਜੋ ਦਿਲ ਦੀ ਸੀ, à¨à©±à¨Ÿ ਪੂਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ।
ਪਰ ਪੰਡ ਜੋ ਬੰਨà©à¨¹ ਧਰੀ, ਸੀ ਦੋ ਮਣ à¨à¨¾à¨°à©€ ਉਹ ।
ਇੱਕ ਬਾਲ ਅੰਞਾਣਾ ਸੀ, ਇੱਕ ਬਾਬਾ ਬà©à©±à¨¢à©œà¨¾ ਸੀ,
ਪੰਡ ਚà©à©±à¨•à¨¦à¨¾ ਕੌਣ à¨à¨²à¨¾, ਟà©à¨°à¨¨à©‹à¨‚ ਸੀ ਆਹਰੀ ਉਹ ।
ਆਖਰ ਇਉਂ ਕà©à¨¦à¨°à¨¤ ਨੇ, ਇਕ ਢੋ ਢà©à¨•à¨¾à¨‡à¨† ਠ।
ਇਕ ਸਿੱਖ ਚਿਟ-ਕਾਪੜੀਆ, ਦਾੜà©à¨¹à©€ ਸੂ ਦà©à©±à¨§ ਜਿਹੀ,
ਉਸ ਬà©à©±à¨¢à©œà©‡ ਬਾਬੇ ਵਲ, ਉਹ à¨à©±à¨œà¨¿à¨† ਆਇਆ ਠ।
ਕੀਤੀ ਹਮਦਰਦੀ ਆ, "à¨à¨µà©‡à¨‚ ਨਾ à¨à©à¨° ਬਾਬਾ ।
ਮੈਂ ਤੇਰਾ ਪà©à©±à¨¤à¨° ਹਾਂ," ਕਹਿ ਪੰਡ ਉਠਾ ਲੀਤੀ,
ਫਿਰ ਬੋਲਿਆ ਬਾਬੇ ਨੂੰ, "ਚਲ ਘਰ ਨੂੰ ਟà©à¨° ਬਾਬਾ ।"
ਤੱਕ ਬà©à©±à¨¢à©œà©‡ ਮੋਚੀ ਨੇ, ਲੱਖ ਸ਼à©à¨•à¨° ਮਨਾਇਆ ਠ।
ਦਿਲ ਦੇ ਵਿੱਚ ਕਹਿੰਦਾ à¨, "ਇਹ ਬੰਦਾ ਬੰਦਾ ਨਹੀਂ,
ਇਸ ਆਜ਼ਿਜ਼ ਬੰਦੇ ਲਈ, ਇਹ ਅੱਲà©à¨¹à¨¾ ਆਇਆ ਠ।"
ਔਹ ! ਪਾਂਡੀ ਜਾਂਦਾ ਜੇ, ਕਿਹਾ ਸੋਹਣਾ ਲੱਗਦਾ ਠ।
à¨à¨¾à¨°à©€ ਠਪੰਡ ਬੜੀ, ਪੈਂਡਾ ਵੀ ਚੋਖਾ ਠ,
ਪਾਂਡੀ ਦੇ ਪਿੰਡੇ ਚੋਂ, ਪਿਆ ਮà©à©œà©à¨¹à¨•à¨¾ ਵਗਦਾ ਠ।
ਪà©à©±à¨œ ਪਿਆ ਟਿਕਾਣੇ ਤੇ, ਮੋਚੀ ਦੇ ਘਰ ਆਇਆ ।
ਪੰਡ ਸà©à¨Ÿà¨•à©‡ ਮà©à©œà¨¿à¨† ਜਾਂ, ਜਾਂ ਓੱਥੋਂ ਤà©à¨°à¨¨ ਲੱਗਾ ,
ਉਸ ਬà©à©±à¨¢à©œà©‡ ਮੋਚੀ ਦਾ, ਦਿਲ ਡਾਢਾ à¨à¨° ਆਇਆ ।
ਉਸ ਪਿਆਰੇ ਪਾਂਡੀ ਦੀ, ਉਸ ਸੋਹਣੇ ਪਾਂਡੀ ਦੀ ।
ਉਸ ਕੰਨੀ ਪਕੜ ਲਈ, ਮਨਮੋਹਣੇ ਪਾਂਡੀ ਦੀ,
ਦਿਲਦਾਰੀ ਇਉਂ ਕੀਤੀ, ਦਿਲ-ਖੋਹਣੇ ਪਾਂਡੀ ਦੀ ।
"ਸਰਦਾਰਾ ! ਜੀਉਂਦਾ ਰਹà©, ਕੀ ਨਾਂ ਹੈ ਦੱਸ ਤੇਰਾ ।
ਤੂੰ ਮà©à©±à¨² ਲੈ ਲੀਤਾ à¨, ਇਸ ਬà©à©±à¨¢à©œà©‡ ਮੋਚੀ ਨੂੰ,
ਕਬਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈ ਕੇ ਵੀ, ਗਾਵੇਗਾ ਜੱਸ ਤੇਰਾ ।"
ਉਸ ਹੀਰੇ ਪਾਂਡੀ ਨੇ, à¨à¨Ÿ ਚਾਦਰ ਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ।
ਵਰਦੀ ਵੀ ਸ਼ਾਹੀ à¨, ਸਿਰ ਤੇ ਵੀ ਕਲਗੀ à¨,
ਬà©à©±à¨¢à©œà©‡ ਦੇ ਦਿਲ ਅੰਦਰ, ਇਕ ਹਲਚਲ ਪਾ ਦਿੱਤੀ ।
"ਬਾਬਾ ਮੈਂ ਰਾਜਾ ਹਾਂ, ਨਾਂ ਹੈ 'ਰਣਜੀਤ' ਮੇਰਾ ।
ਨੇਕੀ ਹੈ ਕਾਰ ਮੇਰੀ, ਸਾਂà¨à¨¾ ਹੈ ਧਰਮ ਮੇਰਾ ,
ਪਰਜਾ ਲਈ ਜਾਨ ਦਿਆਂ, ਪੇਸ਼ਾ ਹੈ 'ਪà©à¨°à©€à¨¤' ਮੇਰਾ ।
ਕਾਬਲ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਤਕ, ਮੈਂ ਪਾਉਂਦਾ ਘੂਕਰ ਹਾਂ ।
ਪਰ ਪਿਆਰੇ ਬਾਬਾ ਜੀ, ਪਰਜਾ ਦਾ ਕੂਕਰ ਹਾਂ ।
- ਵਿਧਾਤਾ ਸਿੰਘ ਤੀਰ ।
ਅੱਜ ਦੇ ਦਿਨ ਸ਼ੇਰੇ-ਪੰਜਾਬ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ 182ਵੀਂ ਬਰਸੀ 'ਤੇ ਆਉ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਦਿਲੋਂ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦੇਈਠ। ðŸ™ðŸ¿