ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ
--13ਜੂਨ-(MDP)-- ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੀ ਚੋਣ 'ਚ à¨à¨¾à¨µà©‡à¨‚ ਹੀ ਸਿਆਸੀ ਦਲ ਆਪਣੇ ਹਿੱਤਂ ਦੇ ਹਿਸਾਬ
ਨਾਲ ਜ਼ੋਰ-ਅਜ਼ਮਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇਸ ਅਹà©à¨¦à©‡ 'ਤੇ ਪਹà©à©°à¨šà¨£ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਪਾਰਟੀਬਾਜ਼ੀ
ਤੋਂ ਪਰੇ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਈ ਵਾਰ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵਿਚਾਲੇ ਟਕਰਾਅ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵੀ
ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਉਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀਆਂ ਬਾਰੇ, ਜਿਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਦੇ
ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮà©à©±à¨¦à¨¿à¨†à¨‚ 'ਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਟਕਰਾਅ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਬਣੀ ਰਹੀ।
ਡਾ. ਰਾਜੇਂਦਰ ਪà©à¨°à¨¸à¨¾à¨¦ (1952-62)
ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡਾ. ਰਾਜੇਂਦਰ ਪà©à¨°à¨¸à¨¾à¨¦ ਦਾ ਹਿੰਦੂ ਕੋਡ ਬਿੱਲ 'ਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ
ਪਹਿਲਾ ਮਤà¨à©‡à¨¦ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਤਰਾਜ਼ ਜਤਾਉਂਦੇ ਹੋਠਉਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਨੇ ਸਾਬਕਾ ਪà©à¨°à¨§à¨¾à¨¨ ਮੰਤਰੀ
ਜਵਹਾਰਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੂੰ ਵੀ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖੀ ਸੀ। ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਵੀ
ਦੋਹਾਂ 'ਚ ਕà©à¨ ਮਤà¨à©‡à¨¦ ਰਹੇ। ਮà©à©°à¨¬à¨ˆ 'ਚ ਸਰਦਾਰ ਪਟੇਲ ਦੇ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ 'ਚ ਨਿੱਜੀ ਰੂਪ
ਨਾਲ ਰਾਜੇਂਦਰ ਬਾਬੂ ਦੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਤਿਹਾਸਕ ਸੋਮਨਾਥ
ਮੰਦਰ ਦੇ ਮà©à©œ ਨਿਰਮਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਧਾਰਮਿਕ ਸਮਾਰੋਹ 'ਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦਾ ਵੀ
ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਡਾ. ਸਰਵਪੱਲੀ ਰਾਧਾਕà©à¨°à¨¿à¨¶à¨¨à¨¨ (1962-67)
ਸਰਵਸ਼à©à¨°à©‡à¨¶à¨ ਬà©à¨²à¨¾à¨°à©‡ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨਸ਼ਾਸਤਰੀ ਡਾ. ਸਰਵਪੱਲੀ ਰਾਧਾਕà©à¨°à¨¿à¨¶à¨¨à¨¨ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਪà©à¨°à¨§à¨¾à¨¨
ਮੰਤਰੀ ਨਹਿਰੂ ਵਿਚਕਾਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਰਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਹà©à©°à¨¦à©€à¨†à¨‚
ਸਨ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਹ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। 1966 'ਚ ਵਧਦੀ ਮਹਿੰਗਾਈ 'ਤੇ
ਉਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਨੇ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਹ ਸਿਆਸੀ ਮਸਲਿਆਂ 'ਤੇ ਆਜ਼ਾਦ ਰਾਠਵੀ
ਦਿੰਦੇ ਸਨ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨਹਿਰੂ ਦੀ ਚੀਨ ਨੀਤੀ ਫ਼ੇਲ ਹੋਣ 'ਤੇ ਵੀ ਡਾ.
ਰਾਧਾਕà©à¨°à¨¿à¨¶à¨¨à¨¨ ਨਿਰਾਸ਼ ਸਨ।
ਵੀ.ਵੀ. ਗਿਰੀ (1969-74)
ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਵੀ.ਵੀ. ਗਿਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਹ ਚà©à¨£à©‡ ਗਠਤਾਂ
ਰਬੜ ਸਟਾਂਪ ਸਾਬਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਣਗੇ। ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਉੱਥਲ-ਪà©à¨¥à¨² ਦੇ ਦੌਰ 'ਚ ਸਾਬਕਾ
ਪà©à¨°à¨§à¨¾à¨¨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੂੰ ਲੋਕ ਸà¨à¨¾ à¨à©°à¨— ਕਰ ਕੇ ਤà©à¨°à©°à¨¤ ਚੋਣ
ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇਸ 'ਤੇ ਗਿਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਦੀ ਸਲਾਹ
ਮੰਨਣ ਨੂੰ ਪਾਬੰਦ ਹਨ, ਇਕੱਲੇ ਪà©à¨°à¨§à¨¾à¨¨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਨਹੀਂ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ
ਨੂੰ ਕੈਬਨਿਟ ਦੀ ਬੈਠਕ ਬà©à¨²à¨¾à¨‰à¨£à©€ ਪਈ ਸੀ।
ਗਿਆਨੀ ਜ਼ੈਲ ਸਿੰਘ (1982-87)
à¨à¨¾à¨°à¨¤ ਦੇ 7ਵੇਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਗਿਆਨੀ ਜ਼ੈਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਮਤà¨à©‡à¨¦ ਸਾਹਮਣੇ ਆਠਸਨ।
ਉਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਨੇ ਦੋਹਾਂ ਸਦਨਾਂ ਤੋਂ ਪਾਸ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਪੋਸਟਲ ਬਿੱਲ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਨਹੀਂ
ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਉਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਨੇ ਬਿੱਲ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਕੋਲ ਵਾਪਸ à¨à©‡à¨œ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਮà©à©œ
ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੇ ਇਸ 'ਤੇ ਕਦੇ ਫ਼ੈਸਲਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। 1986-87 'ਚ ਉਸ ਸਮੇਂ ਪà©à¨°à¨§à¨¾à¨¨
ਮੰਤਰੀ ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨਾਲ ਉਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਦੇ ਕਈ ਮਸਲਿਆਂ 'ਤੇ ਮਤà¨à©‡à¨¦ ਰਹੇ ਸਨ।
ਫਖਰੂਦੀਨ ਅਲੀ ਅਹਿਮਦ (1974-77)
ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਫਖਰੂਦੀਨ ਅਲੀ ਅਹਿਮਦ ਨੇ ਧਾਰਾ 352 (1) ਦੇ ਅਧੀਨ à¨à¨®à¨°à¨œà©ˆà¨‚ਸੀ ਦਾ à¨à¨²à¨¾à¨¨ ਕੀਤਾ
ਸੀ। ਉਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਦੇ ਇਸ ਫ਼ੈਸਲੇ ਦੀ ਬਹà©à¨¤ ਆਲੋਚਨਾ ਹà©à©°à¨¦à©€ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਨੇ ਸਾਬਕਾ
ਪà©à¨°à¨§à¨¾à¨¨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦੇ ਬਿਨਾਂ ਇਹ ਫ਼ੈਸਲਾ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਨà©à¨¹à¨¾à¨‚
ਨੇ ਇਹ ਜਾਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਕਿ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ 'ਚ ਇਸ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ
ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਬਾਅਦ 'ਚ ਗà©à¨°à¨¹à¨¿ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਸਵੀਕਾਰਿਆ ਸੀ ਕਿ à¨à¨®à¨°à¨œà©ˆà¨‚ਸੀ ਦਾ à¨à¨²à¨¾à¨¨ 25 ਜੂਨ
1975 ਨੂੰ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੈਬਨਿਟ ਨੇ ਇਸ 'ਤੇ 26 ਜੂਨ ਨੂੰ ਮੋਹਰ ਲਗਾਈ। ਇਸ
ਮਾਮਲੇ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅਹà©à¨¦à©‡ ਦੀ ਸਾਕ ਧà©à©°à¨¦à¨²à©€ ਕੀਤੀ ਸੀ।