ਡਾ ਗà©à¨°à¨¨à¨¾à¨® ਕੌਰ
ਜੇ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਦੀ ਸਮà©à©±à¨šà©‡ ਰੂਪ ਵਿਚ ਗੱਲ ਕਰੀਠਤਾਂ ਕਈ ਅਜਿਹੇ ਗਾਇਕ ਹਨ ਜਿਨਾਂ ਨੂੰ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚ ਬੈਠਕੇ ਸà©à¨£à¨¨à¨¾ ਮà©à¨¶à¨•à¨¿à¨² ਹੈ ਅਤੇ ਵੀ ਡੀ ਓਜ਼ ਤਾਂ ਬਿਲਕà©à¨² ਹੀ ਵੇਖੀਆਂ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ। ਬੱਸਾਂ ਵਿਚ ਸਫਰ ਕਰਦਿਆਂ, ਘਰਾਂ ਵਿਚ ਦੇਖਦਿਆਂ ਸ਼ਰਮ ਆਉਦੀ ਹੈ ਕਿ ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਕੀ ਕà©à¨ ਪਰੋਸਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ? ਕੇਹੋ ਜਿਹੀ ਸੇਵਾ ਕਰ ਰਹੇ ਨੇ ਇਹ ਗਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦੀ। ਕੇਹੋ ਜਿਹੇ ਕਪੜੇ ਇਨਾਂ ਦੀਆਂ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਵਿਚ ਨੱਚਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕà©à©œà©€à¨†à¨‚ ਨੂੰ ਪਵਾਠਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ à¨à©±à¨¦à©€ ਕਿਸਮ ਦੇ ਨਾਚ ਕਰਵਾਠਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਨਾਂ ਦਾ ਸà¨à¨¿à¨†à¨šà¨¾à¨° ਨਾਲ ਦੂਰ ਦਾ ਵੀ ਵਾਸਤਾ ਨਹੀਂ ਹà©à©°à¨¦à¨¾à¥¤ ਸੰਗੀਤ ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਸà©à¨°à©€ ਗà©à¨°à© ਗà©à¨°à©°à¨¥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਬਾਣੀ ਰਾਗਾਂ ਵਿਚ ਰਚੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿਉਕਿ ਰਾਗ ਦਾ ਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਸਾਡੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੇ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਗਾਇਕ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਬਹà©à¨¤ ਸਾਰੇ ਗਾਇਕ ਤੇ ਗੀਤ ਲਿਖਣ ਵਾਲੇ ਅਜਿਹੇ ਵੀ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦੀ ਆਪਣੇ ਗੀਤਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸੇਵਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਾਫ ਸà©à¨¥à¨°à©€ ਗਾਇਕੀ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਸà¨à¨¿à¨…ਚਾਰ ਨੂੰ ਚਾਰ ਚੰਨ ਲਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਰਿਵਾਇਤਾਂ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਹà©à¨£ ਗਲ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਅਸਲ ਵਿਚ ਉਸ ਦੀ ਨਵੀਂ à¨à¨²à¨¬à¨® ਤੇ ਕਾਫੀ ਵਿਵਾਦ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਥੋਂ ਦੀ ਕੋਈ ਅਖਬਾਰ ਜਾਂ ਚੈਨਲ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਜਿਸ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਚਰਚਾ ਨਾ ਕੀਤੀ ਹੋਵੇ। ਆਪਣੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤੇ ਵੀ ਤà©à¨¸à©€à©° ਇਹ ਚਰਚਾ ਵੇਖ ਤੇ ਸà©à¨£ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਸ ਚਰਚਾ ਨੇ ਸੋਚਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਬà©à¨¬à©‚ ਮਾਨ ਕਿੰਨਾ ਕ੠ਗਲਤ ਤੇ ਕਿੰਨਾ ਕ੠ਠੀਕ ਹੈ? ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਇੱਕ ਸਥਾਪਿਤ ਨਾਂ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੇ ਗੀਤ ਲਿਖਦਾ ਵੀ ਆਪ ਹੈ ਤੇ ਗਾਉਦਾ ਵੀ ਆਪ ਹੈ। ਜਿਸ ਤਰਾਂ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕਾਂ ਦਾ ਉਪਰ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਤਰਾਂ ਦੇ ਲੱਚਰ ਗੀਤ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ à¨à©‹à¨²à©€ ਪਾਠਹਨ। ਉਸ ਨੇ ਵੀ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਗà©à©°à¨®à¨°à¨¾à¨¹ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਨੇ ਅਜਿਹੇ ਗੀਤ ਗਾਠਤੇ ਲਿਖੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਰੋਕਿਆ ਟੋਕਿਆ ਨਹੀਂ। ਟੋਕਣਾ ਤਾਂ ਕੀ ਸੀ ਕਿਸੇ ਨੇ ਉਸ ਦਾ ਨੋਟਿਸ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਲਿਆ। ਹà©à¨£ ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਦੀ ਨਵੀਂ à¨à¨²à¨¬à¨® ਆਈ ਹੈ, ''ਸਿੰਘ ਇਜ਼ ਬੈਟਰ ਦੈਨ ਕਿੰਗ' ਜਿਸ ਦੇ ਤਕਰੀਬਨ ਸਾਰੇ ਗੀਤ ਧਾਰਮਿਕ ਕਿਸਮ ਦੇ ਹਨ। ਉਸ ਦਾ ਇੱਕ ਗੀਤ , 'ਇੱਕ ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਤà©à¨° ਕੇ ਦà©à¨¨à©€à¨† ਗਾਹਤੀ' ਬਹà©à¨¤ ਚਰਚਾ ਵਿਚ ਹੈ। ਨਿਉਜ਼ ਚੈਨਲ ਤੇ ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਬੋਲਦੇ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਚਰਚਾ ਨੇ ਕਈ ਸਵਾਲ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਹਨ ਜਿਸ ਦਾ ਉਤਰ ਸਾਨੂੰ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਦੇਣਾ ਬਣਦਾ ਹੈ।
ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਇੱਕ ਗਾਇਕ ਹੈ ,ਕਲਾਕਾਰ ਹੈ। ਕਲਾਕਾਰ ਦਾ ਤਾਂ ਇਹ ਫਰਜ਼ ਵੀ ਬਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੇ ਆਸ ਪਾਸ ਦੇ ਵਰਤਾਰੇ ਤੋਂ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਜੋ ਵਾਪਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਸ ਤੋਂ ਚੇਤੰਨ ਹੋਵੇ। ਚੇਤੰਨ ਹੋ ਕੇ ਹੀ ਕਲਾਕਾਰ ਆਪਣੀ ਕਲਾ ਰਾਹੀਂ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਕੋਈ ਚੇਤੰਨਤਾ, ਕੋਈ ਜਾਗà©à¨°à¨¤à©€ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਨੂੰ ਜਗਾਉਣਾ ਬà©à¨°à¨¾ ਕੰਮ ਨਹੀਂ, ਚੰਗਾ ਕੰਮ ਹੈ। ਗਾਇਕ ਨੇ ਇਸ ਗੀਤ ਵਿਚ ਅੱਜ ਕੱਲ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਵਰਤਾਰੇ ਦੀ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਡੇਰੇ ਦੇ ਸੰਤਾਂ ਦੀ ਗਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਜੋ ਧਾਰਮਿਕ ਪà©à¨°à¨šà¨¾à¨° ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਸਿੱਖ ਸਮਾਜ ਤੇ ਬਹà©à¨¤ ਹਾਵੀ ਹੋ ਗਠਹਨ। ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਸੰਤਾਂ ਦੇ ਡੇਰਿਆਂ ਦੀ à¨à¨°à¨®à¨¾à¨° ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਹਰ ਚੌਥੇ ਪੰਜਵੇਂ ਮੀਲ ਤੇ ਕੋਈ ਡੇਰਾ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿੰਨੇ ਡੇਰੇ ਬਣ ਗਠਹਨ ਉਨà©à¨¹à©‡ ਹੀ ਸਿੱਖ ਵੰਡੇ ਗਠਹਨ ਕਿਉਕਿ ਹਰ ਡੇਰੇ ਦੀ ਆਪਣੀ ਮਰਿਅਦਾ ਤੇ ਆਪਣਾ ਅਮà©à¨°à¨¿à¨¤ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਹà©à¨£ ਗà©à¨°à© ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਤੇ ਗà©à¨°à© ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਸਿੱਖ ਘੱਟ ਅਤੇ ਡੇਰੇ ਵਾਲੇ ਸੰਤਾਂ ਦੇ ਸਿੱਖ ਜ਼ਿਅਦਾ ਬਣ ਗਠਹਨ। ਜਿਸ ਸੰਤ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਸਿੱਖ ਨੇ ਨਾਮ ਲਿਆ ਹà©à©°à¨¦à¨¾ ਹੈ ਉਹ ਉਸੇ ਦਾ ਹੀ ਸਿੱਖ ਹੈ। ਸਵਾਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਵਾਲ ਪੈਦਾ ਹà©à©°à¨¦à¨¾ ਹੈ ਆਪਣੇ ਵਲੋਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨਾਮ ਦੇਣਾ, ਅਮà©à¨°à¨¿à¨¤ ਦੀ ਪà©à¨°à©°à¨ªà¨°à¨¾ ਆਪਣੇ ਖਾਸ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਪà©à¨°à¨šà©±à¨²à¨¤ ਕਰਨਾ ਕੀ ਸਿੱਖੀ ਅਸੂਲਾਂ ਦੇ ਮà©à¨¤à¨¾à¨µà¨¿à¨• ਹੈ? ਅਗਲਾ ਪà©à¨°à¨¶à¨¨ ਇਹ ਪੈਦਾ ਹà©à©°à¨¦à¨¾ ਹੈ ਕਿ ਪੰਚਮ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੇ ਸà©à¨°à©€ ਗà©à¨°à© ਗà©à¨°à©°à¨¥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਬਾਣੀ ਇੱਕ ਥਾਂ ਤੇ ਇਕੱਠੀ ਕਰਕੇ ''ਪੋਥੀ ਪà©à¨°à¨®à©‡à¨¶à¨° ਕਾ ਥਾਨ" ਨਾਂ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਇਹ ਬਾਣੀ ਰਾਗਾਂ ਵਿਚ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਰਾਗਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਗਾਉਣ ਦਾ ਫà©à¨°à¨®à¨¾à¨¨ ਹੈ। ਗà©à¨°à© ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਨੇ ਗà©à¨°à© ਗà©à¨°à©°à¨¥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਨੌਵੇਂ ਗà©à¨°à© ਦੀ ਬਾਣੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਕੇ ਗà©à¨°à¨—ੱਦੀ ਗà©à¨°à©°à¨¥ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਦੇ ਕੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਗà©à¨°à© ਗà©à¨°à©°à¨¥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਲੜ ਲਾ ਦਿੱਤਾ। ਗà©à¨°à© ਗà©à¨°à©°à¨¥ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਹੀ ਫà©à¨°à¨®à¨¾à¨¨ ਹੈ, ''ਸਤਿਗà©à¨°à©‚ ਬਿਨਾ ਹੋਰ ਕਚੀ ਹੈ ਬਾਣੀ॥ ਬਾਣੀ ਤਾ ਕਚੀ ਸਤਿਗà©à¨°à©‚ ਬਾà¨à¨¹à© ਹੋਰ ਕਚੀ ਬਾਣੀ॥
ਕੀ ਗà©à¨°à© ਦੇ ਸਿੱਖ ਵਾਸਤੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸੰਤ-ਬਾਬੇ ਵਾਸਤੇ ਜੋ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਪà©à¨°à¨šà¨¾à¨°à¨• ਵੀ ਕਹਾਉਦਾ ਹੈ, ਆਪਣੇ ਕੋਲੋ ਜੋੜੀ ਹੋਈ ਬਾਣੀ ਦਾ ਕੀਰਤਨ ਕਰਨਾ ਵਾਜਬ ਹੈ? ਕੀ ਇਹ ਗà©à¨°à¨®à¨¤à¨¿ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਨਹੀਂ? ਕੀ ਇਹ ਮਨਮਤਿ ਨਹੀਂ?ਅਗਲਾ ਪà©à¨°à¨¶à¨¨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਗà©à¨°à© ਦੇ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦੀ ਤà©à¨²à¨¨à¨¾ ਗà©à¨°à© ਨਾਨਕ ਨਾਲ ਕਰਨੀ ਸ਼ੋà¨à¨¾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ? ਗà©à¨°à© ਨਾਨਕ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਪੜੀਠਤਾਂ ਉਸ ਵਿਚ ਘੋੜਿਆਂ, ਹਾਥੀਆਂ, ਰੱਥਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਇਹ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਸ ਵੇਲੇ ਇਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਨੂੰ ਸਵਾਰੀ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਗà©à¨°à© ਨਾਨਕ ਚਾਹà©à©°à¨¦à©‡ ਤਾਂ ਇਨਾà©à¨¹à¨‚ ਵਿਚੋਂ ਸਵਾਰੀ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਸਾਧਨ ਚà©à¨£ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਗà©à¨°à© ਨਾਨਕ ਚਾਹà©à©°à¨¦à©‡ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਜਿੰਨਾਂ ਮਰਜ਼ੀ ਲਾਮ ਲਸ਼ਕਰ ਲੈ ਕੇ ਤà©à¨° ਸਕਦੇ ਸਨ ਪਰ ਉਨਾà©à¨¹à¨‚ ਨਾਲ ਤਾਂ à¨à¨¾à¨ˆ ਗà©à¨°à¨¦à¨¾à¨¸ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ, '' ਇੱਕ ਰਬਾਬੀ ਮਰਦਾਨਾ" ਸੀ। ਮਰਦਾਨਾ ਰਬਾਬ ਬਜਾਉਦਾ ਸੀ ਤੇ ਬਾਬਾ ਜੀ ਬਾਣੀ ਦਾ ਕੀਰਤਨ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਕੀਰਤਨ ਰਾਹੀਂ ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੇ ਹਿੰਂਦੋਸਤਾਨ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਨਵੀਂ ਚੇਤਨਾ ਪੂਦਾ ਕੀਤੀ, ਮà©à¨°à¨¦à¨¾ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਜਾਨ à¨à¨° ਦਿੱਤੀ,ਡà©à©±à¨¬à¨¦à¨¿à¨†à¨‚ ਨੂੰ ਤਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਗà©à¨°à© ਨਾਨਕ ਬਾਬੇ ਜੋ ਪà©à¨°à¨šà¨¾à¨°à¨¿à¨† ਉਸ ਨੂੰ ਅਮਲੀ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕਰਕੇ ਵਿਖਾਇਆ। ਜਦੋਂ ਉਦਾਸੀਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆ ਕੇ ਕਰਤਾਰਪà©à¨° ''ਮੰਜੀ ਬੈਠਕੀਆ ਅਵਤਾਰਾ" ਵਸਾਇਆ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਹੱਥੀਂ ਕਿਰਤ ਕਰਕੇ, ਨਾਮ ਜਪਣ, ਕਿਰਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵੰਡ ਛਕਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਦਿਖਾਇਆ। ਸੰਤ ਬਾਬਿਆਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੋà¨à¨—ਾ ਕਿ à¨à¨¾à¨ˆ ਲਹਿਣਾ (ਗà©à¨°à© ਅਗੰਦ ਦੇਵ ਜੀ) ਜਦੋਂ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਆਠਤਾਂ ਆਪਣੀ ਵਡੇਰੀ ਉਮਰ ਦੇ ਵਾਬਜੂਦ ਗà©à¨°à© ਨਾਨਕ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਤੇ ਪੱਠਿਆਂ ਦੀ ਪੰਡ ਚà©à©±à¨•à©€ ਆ ਰਹੇ ਸੀ। ਗà©à¨°à¨¬à¨¾à¨£à©€ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਹਰ ਤਰਾਂ ਦੇ à¨à©ˆà¨… ਤਿਆਗ ਕੇ ਇੱਕ ਅਕਾਲ ਪà©à¨°à¨– ਦੇ à¨à©ˆà¨… ਅਤੇ à¨à¨‰ ਵਿਚ ਜਿਉਣ ਦੀ ਸਿਖਿਆ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਤ ਬਾਬੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਾਰ ਬਾਰ ਮੌਤ ਦਾ ਡਰ ਦੇ ਕੇ, ਯਮਾਂ ਦਾ à¨à©ˆà¨… ਦਿਖਾ ਕੇ ਮਾਇਆ ਤੋਂ ਨਿਰਲੇਪ ਰਹਿਣ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਆਪ ਮਾਇਆ ਵਿਚ ਖੇਡਦੇ ਹਨ। ਅਜ ਕਲ ਗੱਡੀਆਂ, ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦਾ ਜ਼ਮਾਨਾ ਹੈ। ਬਿਲਕà©à¨² ਠੀਕ ਹੈ ਕਿ ਗੱਡੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾà©à¨¹à¨‚ ਕਿਤੇ ਆਉਣਾ ਜਾਣਾ ਔਖਾ ਹੈ ਪਰ ਕੀ ਸੰਤ ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਰੱਖ ਕੇ ਸਿੱਧਾ ਸਾਦਾ ਸੰਤਾਂ ਵਾਲਾ ਜੀਵਨ ਜਿਉਣ ਦੀ ਥਾਂ ਮਾਇਆਧਾਰੀ ਜੀਵਨ ਨਹੀਂ ਬਸਰ ਕਰ ਰਹੇ? ਕੀ ਇਹ ਗੱਡੀਆਂ ਕੋਈ '' à¨à¨¾à¨ˆ ਲਾਲੋ" ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਕੀ ਇਹ ਕਿਸੇ ਮਲਿਕ à¨à¨¾à¨—ੋਆਂ ਦੀ ਕਮਾਈ ਵਿਚੋਂ ਨਹੀਂ ਆਂ ਰਹੀਆਂ? ਰਹੀ ਗੱਲ ''ਲਾਲ ਬੱਤੀ" ਦੀ, ਲਾਲ ਬੱਤੀ ਸਰਕਾਰੀ ਅਫਸਰਾਂ, ਅਹà©à¨¦à©‡à¨¦à¨¾à¨°à¨¾à¨‚ ਜਾਂ ਅਸੈਂਬਲੀ, ਪਾਰਲੀਮੈਂਟ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ, à¨à¨®à¨¬à©‚ਲੈਸਾਂ ਤੇ ਵਜ਼ੀਰਾਂ ਦੀ ਗੱਡੀ ਉਪਰ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਪਛਾਣ ਚਿੰਨ ਹੈ, ਇੱਕ ਸਟੇਟਸ ਸਿੰਬਲ ਹੈ। ਕੀ ਸੰਤਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ? ਪਾਲੀਟੀਸ਼ੀਅਨ ਜਾਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਤਾਂ ਬਾਬਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਲਈ ਅਬਲਾਈਜ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿਉਕਿ ਉਨਾà©à¨¹à¨‚ ਨੂੰ ਵੋਟਾਂ ਸੰਤਾਂ ਨੇ ਪà©à¨†à¨‰à¨£à©€à¨†à¨‚ ਹਨ ਅਪਣੀ ਸੰਗਤ ਕੋਲੋ।
ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਨੂੰ ਲੋਕੀਂ ਬਥੇਰਾ ਕà©à©±à¨ ਕਹਿੰਦੇ ਸੀ। ਬਾਬੇ ਨੇ ਆਪ ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ''ਕੋਈ ਆਖੈ à¨à©‚ਤਨਾ ਕੋ ਕਹੈ ਬੇਤਾਲਾ॥ ਕੋਈ ਆਖੈ ਆਦਮੀ ਨਾਨਕ੠ਵੇਚਾਰਾ"। ਪਰ ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਨੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਛੱਜ ਤਾਂ ਬੋਲੇ ਛਾਨਣੀ ਕਿਉ ਬੋਲੇ ਜਿਸ ਵਿਚ ਛੱਤੀ ਸੌ ਛੇਕ। ਬਾਬੇ ਨਾਨਕ ਨੇ ਤਾਂ ਸੱਜਣ ਠੱਗ, à¨à©‚ਮੀਠਚੋਰ ਅਤੇ ਕੌਡੇ ਰਾਕਸ਼ ਵਰਗੇ ਅਨੇਕਾਂ ਨੂੰ ਤਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਨਾà©à¨¹à¨‚ ਨੇ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਕੌੜਾ ਸ਼ਬਦ ਨਹੀਂ ਬੋਲਿਆ। ਪੈਦਲ ਤà©à¨° ਕੇ ਹੀ ਦà©à¨¨à©€à¨†à¨‚ ਤਾਰ ਦਿੱਤੀ। ਅੱਜ ਪਂਜਾਬ ਵਿਚ à¨à¨¨à©‡ ਸੰਤ ਹਨ। ਉਨਾà©à¨¹à¨‚ ਕੋਲ ਜਾਣ ਆਉਣ ਲਈ ਤੇਜ਼ ਤਰਾਰ ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਤੋਂ ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਹਨ, ਫਿਰ ਕਿਉ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਜà©à¨†à¨¨à©€ ਸ਼ਰਾਬ, ਅਫੀਮ, ਸਮੈਕ, à¨à©à©±à¨•à©€, ਤਮਾਕੂ ਅਤੇ ਨਸ਼ੇ ਦੇ ਟੀਕਿਆਂ ਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਵਿਚ ਰà©à©œà©€ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਜੇ ਗੱਡੀਆਂ ਨਵੇਂ ਜ਼ਮਾਨੇ ਦੀ ਕਾਢ ਹਨ ਤਾਂ ਕੈਪ ਲਗਾ ਕੇ ਜà©à¨†à¨¨à©€ ਨੂੰ ਨਸ਼ੇ ਕਰਨੋ ਰੋਕਣਾ ਵੀ ਨਵੇਂ ਜ਼ਮਾਨੇ ਦੀ ਕਾਢ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਤ ਬਾਬੇ ਕਿੰਨਾ ਕ੠ਪਿੰਡਾਂ, ਗਲੀਆਂ, ਮà©à¨¹à©±à¨²à¨¿à¨†à¨‚ ਤੱਕ ਪਹà©à©°à¨š ਕਰਕੇ ''ਛੱਤੀ ਸੌ ਛੇਕਾਂ" ਵਾਲੀ ਜà©à¨†à¨¨à©€ ਦਾ ਸà©à¨§à¨¾à¨° ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਬਾਬਿਆਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਤੋੜ ਨਹੀਂ ਫਿਰ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਜà©à¨†à¨¨à©€ ਕਿਉ ਨਸ਼ਿਆਂ ਵਿਚ ਰà©à©œà©€ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ? ਕੀ ਇਹ ਸਾਰਾ ਕà©à©±à¨ ''ਰੋਟੀਆਂ ਕਾਰਨ ਪੂਰੈ ਤਾਲਿ" ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ?ਗà©à¨°à© ਦੇ ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਫਤਹਿ ਬà©à¨²à¨¾à¨‰à¨£ ਦੀ ਆਗਿਆ ਗà©à¨°à©‚ ਨੇ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਇਹ ਛੋਟੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਉਮਰਾਂ ਦੇ ਸੰਤ ਆਪਣੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਦੇ ਹਾਣ ਦੀਆਂ ਬੀਬੀਆਂ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਬੰਦਿਆਂ ਕੋਲੋ ਪੈਰੀਂ ਹੱਥ ਕਿਉਂ ਲਗਵਾਉਦੇ ਹਨ? ਮੱਥੇ ਕਿਉ ਟਿਕਵਾਉਦੇ ਹਨ? ਕੀ ਉਹ ਗà©à¨°à© ਨਾਨਕ ਹੋ ਗਠਹਨ? ਜੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਗà©à¨°à¨®à¨¤à¨¿ ਦਾ ਪà©à¨°à¨šà¨¾à¨°à¨• ਕਹਿ ਕੇ ਫਿਰ ਗà©à¨°à©‚ ਦੇ ਸਿੱਖ ਦੀ ਤਰਾਂ ਵਰਤਾਉ ਕਰਨ, ਗà©à¨°à© ਵਾਂਗ ਕਿਉਂ ਕਰਦੇ ਹਨ? ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਗà©à¨°à© ਦੇ ਲੜ ਲਾਉਣ ਨਾ ਕਿ ਆਪਣੇ।
ਇੱਕ ਗੱਲ ਇਥੇ ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਵਾਲੇ ਬਾਬਿਆਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹਾਂਗੀ। ਤਕਰੀਬਨ ਅੱਜ ਤੋਂ ਚੌਦਾ ਪੰਦਰਾਂ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਂ ਨੈਣੀਤਾਲ (ਯੂ ਪੀ) ਗਈ ਸੀ ਗਰਮੀਆਂ ਦੀਆਂ ਛà©à©±à¨Ÿà©€à¨†à¨‚ ਵਿਚ। ਉਥੇ ਕਾਂਸ਼ੀਪà©à¨°, ਬਾਜਪà©à¨° ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਸਾਡੀਆਂ ਕਈ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀਆਂ ਨੇ। ਸਾਡੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਮੇਰੇ ਕੋਲੋਂ ਪà©à¨›à¨¿à¨†à¨‚ ਕਿ ਤà©à¨¸à©€à¨‚ ਇੱਕ ਖਾਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਪà©à¨°à©‹à¨«à©ˆà¨¸à¨° ਹੋ। ਸਾਨੂੰ ਦੱਸੋ ਕਿ ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਵਾਲੇ ਬਾਬਿਆਂ ਦਾ ਕੋਈ ਇਲਾਜ ਨਹੀਂ? ਹਾੜੀ ਅਤੇ ਫਸਲ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਵੀਹ ਵੀਹ ਖਾਲੀ ਬੋਰੀਆਂ ਸà©à©±à¨Ÿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਣਕ ਅਤੇ ਚੌਲਾਂ ਦੀਆਂ à¨à¨° ਕੇ ਰੱਖਣ ਲਈ। ਇਸ ਦਾ ਫੈਸਲਾਂ ਸਿੱਖ ਜਗਤ ਕਰੇ ਕਿ ਕੀ ਜਬਰੀ ਦਾਨ ਲੈਣ ਦੀ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿਚ ਵਿਵਸਥਾ ਹੈ? ਜੇ ਨਹੀਂ ਹੈ ਤਾਂ ਆਮ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਕਿਉ ਤੰਗ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? ''ਜ਼ੋਰੀਂ ਮੰਗੈ ਦਾਨ੠ਵੇ ਲਾਲੋ" ਵਰਗਾ ਕੰਮ ਕਿਉ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਲਾਕਾਰ ਦਾ ਆਪਣਾ ਖੇਤਰ ਹੈ। ਉਹ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਜੋ ਸਮਾਜ à¨à¨²à©‡ ਵਰਗੀ ਕੋਈ ਗਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਦੀ ਥਾਂ ਉਸ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਕਰਨੀ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਨੇ ਇੱਕ ਵਧੀਆ à¨à¨²à¨¬à¨® ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਚੇਤਨਾ ਨੂੰ ਜਗਾਉਣ ਵਾਲੀ। ਉਸ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕਰਨਾ, ਉਸ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਕਰਨੀ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਅਪਣਾ ਫਰਜ਼ ਨਿà¨à¨¾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਨਿà¨à¨¾à¨‰à¨£ ਦਿਉ। ਦੂਸਰੇ ਪਾਸੇ ਸਾਰੇ ਸੰਤ ਬਾਬੇ ਵੀ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਨਹੀਂ ਹà©à©°à¨¦à©‡à¥¤ ਮੈਂ ਯà©à¨¨à©€à¨µà¨°à¨¸à¨¿à¨Ÿà©€ ਤੋਂ ਸੇਵਾ ਮà©à¨•à¨¤ ਹੋ ਕੇ ਦੋ ਸਾਲ ਤੋਂ ਖੰਟ ਮਾਨ ਪà©à¨° (ਬੱਬੂ ਮਾਨ ਦੇ ਪਿੰਡ) ਬੀਬੀ à¨à¨¾à¨¨à©€ ਗਰਲਜ਼ ਕਾਲਜ ਦੀ ਪà©à¨°à¨¿à¨¸à©€à¨ªà¨² ਰਹੀ ਹਾਂ ਅਤੇ ਹà©à¨£ ਵੀ ਉਥੋਂ ਛà©à©±à¨Ÿà©€ ਤੇ ਹੀ ਹਾਂ। ਕਾਲਜ ਦੀ ਬੜੀ ਹੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਇਮਾਰਤ ਹੈ। ਇਹ ਇਮਾਰਤ ਸੰਤ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਹੰਸਾਲੀ-ਖੇੜਾ ਵਾਲਿਆਂ ਵਲੋਂ à¨à©‡à¨œà©€ ਮਾਇਆ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸਾਰੀ ਗਈ ਹੈ। ਉਨਾà©à¨¹à¨‚ ਦਾ ਕਾਲਜ ਨਾਲ ਹੋਰ ਕੋਈ ਸੰਬੰਧ ਨਹੀਂ, à¨à¨¨à¨¾ ਹੀ ਸੰਬੰਧ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀਆਂ ਲੜਕੀਆਂ ਲਈ ਉਸਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਦਿਆ ਦਾਨ ਦੇਣਾ ਗà©à¨°à© ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨੀ ਹੈ। ਉਨਾà©à¨¹à¨‚ ਨੇ ਸਿਰਫ ਇਸ ਕਾਲਜ ਦੀ ਹੀ ਮਦਦ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਸਗੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ ਦੀ ਵੀ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਤਲਵੰਡੀ ਸਾਬà©à¨¹à©‹ ਵਿਖੇ ਗਰੀਬ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਉਸਾਰੇ ਗਠਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਬਹà©à¨¤ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸੰਤ ਸੀਚੇਵਾਲ ਵੀ ਹਨ ਜੋ ਪਵਿੱਤਰ ਵੇਈਂ ਦੀ ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਦੇ ਕਾਰਜ ਵਿਚ ਲੱਗੇ ਹੋਠਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਪà©à¨°à¨¦à©‚ਸ਼ਿਤ ਰਹਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸੇਵਾ ਨਿà¨à¨¾à¨… ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰਾà©à¨¹à¨‚ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਵਾਲੇ ਸੰਤ ਖਡੂਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਗà©à¨°à© ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਚਲਾਈ ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਪà©à¨°à©°à¨ªà¨°à¨¾ ਨੂੰ ਪà©à¨¨à¨° ਸà©à¨°à¨œà©€à¨¤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਸà©à¨§à¨¾à¨° ਲਈ ਦਰਖਤ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਮà©à©°à¨¿à¨¹à¨® ਸ਼à©à¨°à©‚ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਸà©à©±à¨šà¨¾ ਸਿੰਘ ਜਵੱਦੀ ਕਲਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਗà©à¨°à¨¬à¨¾à¨£à©€ ਦਾ ਕੀਰਤਨ ਨਿਰਧਾਰਤ ਰਾਗਾਂ ਵਿਚ ਕਰਾ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਂà¨à¨£ ਦਾ ਕਾਰਜ ਅਰੰਠਕੀਤਾ ਅਤੇ ਹਰ ਸਾਲ ਸਮਾਗਮ ਰਚਾਉਦੇ ਰਹੇ। ਗà©à¨°à¨®à¨¤à¨¿ ਦੀ ਚੇਤਨਾ ਦਾ ਪà©à¨°à¨µà¨¾à¨¹ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਹੋਰ ਵੀ ਅਨੇਕਾਂ ਅਕਾਦਮਿਕ ਕਾਰਜ ਅਰੰਠਕੀਤੇ। ਅਜਿਹੇ ਸੰਤਾਂ ਦੀ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਲੋੜ ਹੈ ਜਿਹੜੇ, '' ਬà©à¨°à¨¹à¨® ਗਿਆਨੀ ਪਰਉਪਕਾਰ ਉਮਾਹਾ" ਦੀ à¨à¨¾à¨µà¨¨à¨¾ ਤਹਿਤ ਜੀਵਨ ਵਸਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਕà©à¨ ਕਹਿਣ ਤੇ ਗà©à©±à¨¸à¨¾ ਨਹੀਂ ਅਉਂਦਾ।
|