......ਚਿੱਬੜ ........ |
ਚਿੱਬੜ ਤਾਂ ਵੈਸੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਵੇਖੇ ਈ ਹੋਣੇ ਆਂ,ਗੋਲ ਗੋਲ ਜਿਹੇ ਪੀਲੇ ਹਰੇ,ਬੱਸ ਸਮਠਲੋ ਨਿੱਕੇ ਨਿੱਕੇ ਜਿਹੇ ਖਰਬੂਜੇ ਈ ਹà©à©°à¨¦à©‡ ਆ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਆਪਣੀ ਬੇਟੀ ਨੂੰ ਦੱਸਦੀ ਸੀ ਸਾਡੇ ਬਚਪਨ ਦੇ ਨਿੱਕੇ ਖਰਬੂਜਿਆਂ ਬਾਰੇ ਤਾਂ ਯਾਦ ਆ ਗੀ ਉਸ ਪਿਆਰੇ ਜਿਹੇ ਅਣà¨à©‹à¨² ਬਚਪਨ ਦੀ। ਛੋਟੇ ਹà©à©°à¨¦à¨¿à¨†à¨‚ ਨੇ ਜਦ ਕਪਾਹ ਚà©à¨—ਣ ਜਾਣਾ ਮਾਸੀ ਹੋਰਾਂ ਨਾਲ ਖੇਤ,ਚਿੱਬੜ ਖਾ ਖਾ ਮੂੰਹ ਪਕਾ ਲੈਣਾ। ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਂ ਕਿਰੇ ਹੋਠਪੀਲੇ ਪੀਲੇ ਲੱਠਜਾਣੇ ਤਾਂ ਬੱਸ ਚੱਕ ਚੱਕ ਕਪਾਹ ਵਾਲੀ à¨à©‹à¨²à©€ ਚ ਪਾਈ ਜਾਣੇ। ਮਾਸੀ ਹੋਰਾਂ ਨੇ ਕਹਿਣਾ ਆਹ ਤੇਰੀ à¨à©‹à¨²à©€ ਚੋਂ ਕਪਾਹ ਘੱਟ ਤੇ ਚਿੱਬੜ ਜਾਂ ਫà©à©±à¨Ÿà¨¾à¨‚ ਵੱਧ ਨਿਕਲਦੀਆਂ। ਕਦੇ ਕਦੇ ਤਾਂ ਮਾਸੀ ਹੋਰਾਂ ਦੀ à¨à©‹à¨²à©€ ਚੋਂ ਚੋਰੀ ਕਰਕੇ ਰà©à©±à¨— à¨à¨° à¨à¨° ਕਪਾਹ ਆਪਣੀ à¨à©‹à¨²à©€ ਚ ਪਾ ਲੈਣੀ, ਬੜੀ ਮਾਸੀ ਨੇ ਪੂਰੀ ਔਖੀ ਹੋ ਜਾਣਾ। ਮਾਸੀਆਂ ਮੇਰੀਆਂ ਜੌੜੀਆਂ à¨à©ˆà¨£à¨¾à¨‚ ਸੀ,ਇੱਕ ਨੂੰ ਬੜੀ ਮਾਸੀ ਕਹਿੰਦੇ ਤੇ ਇੱਕ ਨੂੰ ਛੋਟੀ,ਉਹ ਮੇਰੇ ਬੀਜੀ ਦੀ ਮਾਸੀ ਦੀਆਂ ਕà©à©œà©€à¨†à¨‚ ਨੇ। ਉਹ ਇੱਕ ਦੂਜੀ ਨਾਲ ਜਿੱਦ ਕੇ ਚà©à¨—ਦੀਆਂ ਹà©à©°à¨¦à©€à¨†à¨‚, ਮਿੰਟ ਨਾ ਟਿਕਦੀਆਂ,ਜੇ ਇੱਕ ਲੱਗ ਗੀ ਚà©à¨—ਣ ਤਾਂ ਦੂਜੀ ਨੇ à¨à©±à¨œ ਕੇ ਮੂਹਰਿਓਂ ਮੂਹਰਿਓਂ ਮੋਟੇ ਮੋਟੇ ਫà©à©±à¨Ÿ ਚà©à¨— ਲੈਣੇ,ਫੇਰ ਤਾਂ ਲੜਾਈ ਦੇਖਣ ਵਾਲੀ ਓ ਹà©à©°à¨¦à©€ ਸੀ। ਮੇਰਾ ਕੰਮ ਹà©à©°à¨¦à¨¾ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਮਾੜੀ ਜਿਹੀ ਚੰਗੀ ਛਾਂ ਵੇਖਣੀ ਬਹਿ ਜਾਣਾ ਜਾਂ ਪੈ ਜਾਣਾ ਤੇ ਗੱਲਾਂ ਮਾਰਨੀਆਂ,ਸà©à¨£à¨¨à©€à¨†à¨‚ ਜਾਂ ਕà©à©±à¨› ਖਾਣ ਬੈਠਜਾਣਾ। ਨਾਨੀ ਤਾਂ ਘੱਟ ਵੱਧ ਈ ਖੇਤ ਜਾਂਦੀ,ਕਦੇ à¨à¨¾à¨µà©‡à¨‚ ਰੇੜੀ ਤੇ ਬੈਠਕੇ ਚਲੀ ਜਾਂਦੀ,ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਮੈਂ ਜਾਣਾ ਛà©à©±à¨Ÿà©€ ਵਾਲੇ ਦਿਨ। ਜੇ ਕਿਤੇ ਕੋਈ ਵਿਹੜੇ ਵਾਲੀ ਚੋਗਣ ਹੋਣੀ ਤਾਂ ਬੱਸ ਸà©à¨†à¨¦ ਈ ਆ ਜਾਣਾ, ਵਧੀਆ ਲੱਗਣਾ ਮਾਸੀ ਹੋਰਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸà©à¨£à¨¨à©€à¨†à¨‚,ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਖਬਰਸਾਰ ਮਿਲ ਜਾਣੀ। ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਈ ਹੱਸਦੀਆਂ,ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੀਆਂ,ਕੱਢ ਦਿੰਦੀਆਂ, ਦà©à¨ªà¨¹à¨¿à¨° ਨੂੰ ਖੂਹ ਤੇ ਬੈਠਕੇ ਛੱਲੀਆਂ à¨à©à©°à¨¨ ਕੇ ਖਾਣੀਆਂ,ਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਉੱਥੇ ਈ ਸਾਰੀਆਂ ਨੇ ਟੇਢੀਆਂ ਜਿਹੀਆਂ ਹੋ ਕੇ ਸੌਂ ਵੀ ਜਾਣਾ। ਹਾਲੇ ਵੀ ਯਾਦ ਆ ਜਦ ਟਿਕੀ ਜਿਹੀ ਦà©à¨ªà¨¹à¨¿à¨° ਹੋਣੀ ਤਾਂ ਮਾਮੇ ਨੇ ਹਾਤ ਹਾਤ ਕਰਦੇ ਨੇ ਤੋਤੇ ਜਨੌਰ ਉਡਾਉਣੇ ਮੱਕੀ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਚੋਂ ਜਾਂ ਫੇਰ ਕਦੇ ਕਦੇ ਪੋਟਾਸ਼ ਪਾਕੇ ਪਟਾਕੇ ਚਲਾਉਣੇ, ਸ਼ਾਇਦ ਤੋਪ ਕਹਿੰਦੇ ਹà©à©°à¨¦à©‡ ਸੀ,ਲੋਹੇ ਦਾ ਹà©à©°à¨¦à¨¾ ਸੀ,ਇੱਟ ਤੇ ਥੱਲੇ ਮਾਰਦੇ ਹà©à©°à¨¦à©‡à¥¤ ਘਰ ਆਕੇ ਮਾਸੀ ਹੋਰਾਂ ਨੇ ਚਿੱਬੜਾਂ ਦੇ ਹਾਰ ਜਿਹੇ ਬਣਾ ਕੇ ਟੰਗ ਦੇਣੇ ਸà©à©±à¨•à¨£ ਨੂੰ,ਫੇਰ ਸਰਦੀਆਂ ਚ ਵਰਤਣੇ। ਚਿੱਬੜਾਂ ਦੀ ਚਟਣੀ ਤਾਂ ਵੈਸੇ ਮੈਂ ਕਦੇ ਨੀ ਸੀ ਖਾਧੀ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ,ਉਹ ਤਾਂ ਬਠਿੰਡੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਮਾਮੀ ਜੀ ਨੇ ਬਣਾ ਕੇ ਖਵਾਈ ਸੀ।ਮà©à©œà¨•à©‡ à¨à¨¨à©€ ਸà©à¨†à¨¦ ਲੱਗਣ ਲੱਗੀ,ਫੇਰ ਜਦ ਵੀ ਚਿੱਬੜ ਮਿਲ ਜਾਣੇ ਕੂੰਡੇ ਚ ਰਗੜ ਕੇ ਚਿੱਬੜਾਂ ਦੀ ਚਟਣੀ ਜਰੂਰ ਬਣਾਉਣੀ। ਹà©à¨£ ਵੀ ਕਈ ਵਾਰ ਦਿਲ ਕਰੂ ਬਈ ਚਿੱਬੜਾਂ ਦੀ ਚਟਣੀ ਹੋਵੇ,ਲਾਲ ਮਿਰਚਾਂ ਵਾਲੀ ਤੇ ਪਰਾਂਠੇ ਦੇ ਉੱਤੇ ਹੋਵੇ ਘਰ ਦਾ ਮੱਖਣ।, ਬੱਸ ਜਿੰਦਗੀ ਚ ਹੋਰ ਕੀ ਚਾਹੀਦਾ। ਚਿੱਬੜਾਂ ਨੂੰ ਸà©à¨•à¨¾ ਕੇ ਮਾਸੀ ਹੋਰਾਂ ਨੇ ਜਿਆਦਾ ਤਾਂ ਟਮਾਟਰ ਦੀ ਥਾਂ ਤੇ ਸਬਜੀ ਚ ਪਾਉਣ ਨੂੰ ਵਰਤਣਾ,ਖਾਸ ਕਰਕੇ à¨à¨¿à©°à¨¡à©€à¨†à¨‚ ਦੀ ਸਬਜੀ ਚ ਖਟਮਿਠੇ ਜਿਹੇ ਚਿੱਬੜ ਬੜੇ ਸà©à¨†à¨¦ ਲੱਗਣੇ। ਮੈਨੂੰ ਯਾਦ ਆ ਸਰਦੀਆਂ ਚ ਮੋਠਾਂ ਦੀ ਦਾਲ ਬਣਾਉਣੀ ਚਿੱਬੜ ਪਾਕੇ,à¨à¨¨à©€ ਸà©à¨†à¨¦ ਹੋਣੀ ਮੂੰਹੋ ਨਾ ਲਹਿਣੀ। ਹà©à¨£ ਤਾਂ ਚਿੱਬੜ ਸà©à¨•à¨¾à¨‰à¨£ ਦਾ ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਰਿਵਾਜ ਈ ਨੀ ਰਿਹਾ,ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਈ ਤਾਜੀਆਂ ਸਬਜੀਆਂ ਦੇ ਸ਼à©à¨•à©€à¨¨ ਹੋਗੇ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਰਾਜਸਥਾਨ ਗਠਤਾਂ ਉੱਥੇ ਵੇਖੇ ਸੀ ਚਿੱਬੜਾਂ ਦੇ ਹਾਰ ਪਰੋ ਕੇ ਟੰਗੇ ਹੋà¨à¥¤ ਸ਼ਾਇਦ ਹਾਲੇ ਵੀ ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਾਲੇ ਆਪਣੇ ਲੋਕ ਉਸ ਪà©à¨°à¨¾à¨£à©‡ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਈ ਰਿਵਾਜ ਸਾਂà¨à©€ ਬੈਠੇ ਨੇ। ਅੱਜ ਬੈਠੀ ਸੋਚਦੀ ਸੀ ਕਿੰਨੀਆਂ ਸਿਆਣੀਆਂ ਸੀ ਸਾਡੀਆਂ ਨਾਨੀਆਂ ਦਾਦੀਆਂ,ਕੋਈ ਵੀ ਵਾਧੂ ਚੀਜ ਸà©à©±à¨Ÿà¨¦à©€à¨†à¨‚ ਨੀ ਸੀ ,ਸਾਂਠਲੈਂਦੀਆਂ ਜਿਹੜੇ ਵੀ ਤਰੀਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਉਂਦੇ ਸੀ,ਆਮ ਤਾਂ ਸà©à¨•à¨¾ ਕੇ ਈ ਰੱਖਦੀਆਂ। ਸਾਗ,ਮੇਥੀ,ਮੇਥੇ, ਸ਼ਲਗਮ ਸà©à¨•à¨¾ ਕੇ ਰੱਖ ਲੈਂਦੀਆਂ, ਜਦ ਸਬਜੀ ਦਾ ਤੋੜਾ ਹà©à©°à¨¦à¨¾ ਵਰਤ ਲੈਂਦੀਆਂ। ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਕਿਹੜਾ ਫਰਿੱਜਾਂ ਹà©à©°à¨¦à©€à¨†à¨‚ ਸੀ ਉਸ ਜਮਾਨੇ ਚ,ਪਰ ਕਦੇ ਕੋਈ ਚੀਜ ਖਰਾਬ ਨੀ ਸੀ ਜਾਣ ਦਿੰਦੀਆਂ। ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਬਾਹਰੋਂ ਚੀਜ ਨਾ ਈ ਖਰੀਦ ਕੇ ਲਿਆਉਣੀ ਪਵੇ। ਜੇ ਨਾਂ ਈ ਸਰਦਾ ਹੋਣਾ ਤਾਂ ਆਸ ਗà©à¨†à¨‚ਢ ਤੋਂ ਮੰਗ ਲੈਂਦੀਆਂ ਜਾਂ ਵਟਾ ਲਿਆਉਂਦੀਆਂ। ਸਬਜੀਆਂ ਘਰ ਜਾਂ ਖੇਤ ਬੀਜੀਆਂ ਹੋਣੀਆਂ,ਟਿੰਡੋ,ਕੱਦੂ,ਕਾਲੀਆਂ ਤੋਰੀਆਂ। ਕਾਲੀਆਂ ਤੋਰੀਆਂ ਤੇ ਕੱਦੂ ਤਾਂ ਕà©à©±à¨ªà¨¾à¨‚ ਤੇ ਜਾਂ ਦਰਖਤਾਂ ਤੇ ਚੜਾ ਦੇਣੇ,à¨à¨¨à©‡ ਲੱਗਣੇ ਪà©à©±à¨›à©‹ ਨਾ, ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਘਰ ਦੇਕੇ ਆਉਣੇ। ਬਹà©à¨¤à©€ ਵਾਰ ਤਾਂ à¨à¨‚ ਹੋਣਾ ਬਈ ਸਾਰੇ ਆਸ ਗà©à¨†à¨‚ਢ ਇੱਕੋ ਈ ਸਬਜੀ ਚੱਲਣੀ। ਗੱਲ ਅਸਲ ਚ ਮੇਲ ਮਿਲਾਪ ਤੇ ਪਿਆਰ ਮà©à¨¹à©±à¨¬à¨¤ ਦੀ ਸੀ। ਹà©à¨£ ਤਾਂ ਕਈ ਵਾਰ ਦੇਖਦੀ ਆਂ ਘਰ ਪਈ ਚੀਜ ਖਰਾਬ à¨à¨¾à¨µà©‡à¨‚ ਹੋਜੇ ਪਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨੀ ਦੇਣੀ। ਵੈਸੇ ਹà©à¨£ ਲੋਕ ਖਾਣ ਪੀਣ ਨਾਲੋਂ ਸ਼ੋ ਟੌਹਰ ਟੱਪੇ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਬਾਹਲਾ ਦਿੰਦੇ ਆ, ਪਿੰਡਾਂ ਚ ਵੀ ਘਰਾਂ ਚ ਘਾਹ ਜਰੂਰ ਲਾ ਲੈਂਦੇ ਆ,ਪਰ ਸਬਜੀ ਮà©à©±à¨² ਈ ਲੈਣੀ ਆਂ,ਜਹਿਰ ਵਾਲੀ। ਹà©à¨£ ਬੈਠੀ ਨੂੰ ਦਾਦੀ ਦੀ ਗੱਲ ਯਾਦ ਆਗੀ ਉਹਨੇ ਕਹਿਣਾ ਪà©à©±à¨¤ ਖਾਓ ਪੀਓ ਚੰਗਾ, ਸਿਹਤ ਸੋਹਣੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਹੀ ਕੱਪੜਾ ਲੀੜਾ ਪਾਇਆ ਚੰਗਾ ਲੱਗਦਾ, ਦੱਸ ਕਦੇ ਡਰਨਿਆਂ ਤੇ ਮਹਿੰਗੇ ਵਧੀਆ ਕੱਪੜੇ ਪਾਠਸੋਹਣੇ ਲੱਗਦੇ ਆ à¨à¨²à¨¾à¥¤ |