ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਮਾਰੇ, ਯਾ ਮਾਰੇ ਕਰਤਾਰ! |
ਥੋੜà©à¨¹à©‡ ਦਿਨਾਂ
ਤੱਕ ਇਕ ਹੋਰ ਅੱਲੋਕਾਰੀ ਘਟਨਾ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਪੱਤਰਿਆਂ ਵਿਚ ਦਰਜ ਹੋਣ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਸà©à¨°à©€ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਜਥੇਦਾਰ ਪà©à¨°à©‹à¨«à©ˆà¨¸à¨° ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਬਾ-ਹੈਸੀਅਤ
‘ਗà©à¨¨à¨¾à¨¹à¨—ਾਰ’ ਮੌਜੂਦਾ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬਾਨ ਅੱਗੇ ਪੇਸ਼ ਹੋਣਗੇ। ਉਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਉਪਰ ਦੋਸ਼ ਇਹ ਲਾਇਆ
ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਨੇ ਇਕ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਗà©à¨°à¨¦à©à¨†à¨°à¨¾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਕੀਰਤਨ ਕਰਦਿਆਂ,
ਗà©à¨°à©‚ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਦੇ ਬਰਖਿਲਾਫ ਅਪ-ਸ਼ਬਦ ਬੋਲੇ ਹਨ। ਮਿਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ
ਮà©à¨¤à¨¾à¨¬à¨¿à¨• ਪà©à¨°à©‹à¨«à©ˆà¨¸à¨° ਸਾਹਿਬ ਵਲੋਂ ਬੋਲੇ ਦੱਸੇ ਜਾਂਦੇ ਇਹ ‘ਅਪ-ਸ਼ਬਦ’ ਨਾ ਤਾਂ ਉਸ ਗà©à¨°à©‚
ਘਰ ਵਿਖੇ ਇਕੱਤਰ ਹੋਈ ਸੰਗਤ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸà©à¨£à©‡ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਸ ਗà©à¨°à¨¦à©à¨†à¨°à©‡ ਦੀ
ਪà©à¨°à¨¬à©°à¨§à¨• ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਕੰਨੀਂ ਪà¨à¥¤ ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਦੀ
ਵੀਡੀਓਗà©à¨°à¨¾à¨«à©€ ਕਰ ਰਹੇ ਇਕ ਸਿੱਖ ਕੈਮਰਾਮੈਨ ਨੂੰ ਵੀ ਇਹ ‘à¨à©ˆà©œà©‡ ਸ਼ਬਦ’ ਸà©à¨£à¨¾à¨ˆ ਨਾ
ਦਿੱਤੇ! ਵੱਡੇ ਸਿਤਮ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਇੰਨੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਅਤੇ ਇੰਨੇ ਕੰਨਾਂ ਦੀ ਪਰਖ-ਪੜਚੋਲ
ਵਿਚ ਨਾ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਇਹ ਬà©à¨°à©‡ ਸ਼ਬਦ ਇਕ ਹੋਰ ‘ਪà©à¨°à¨¸à¨¿à©±à¨§ ਸਿੱਖ ਵਿਦਵਾਨ’ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਂ ਪੈ
ਗà¨à¥¤ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਬà©à©±à¨§à©€à¨œà©€à¨µà©€ ਪà©à¨°à¨šà¨¾à¨°à¨• ਨੇ ‘ਮਹਾਨ ਪਰਉਪਕਾਰ’ ਇਹ ਕੀਤਾ ਕਿ
ਉਸਨੇ ਕੀਰਤਨ ਸਮਾਗਮ ਦੀ ‘ਸੀ.ਡੀ.’ ਕੈਮਰਾਮੈਨ ਪਾਸੋਂ ਲੈ ਕੇ, ਇਸਦੀ ਕਾਂਟ-ਛਾਂਟ ਆਪਣੀ
‘ਲੋੜ ਅਨà©à¨¸à¨¾à¨°’ ਕਰ ਲਈ। ਕਿਉਂਕਿ ‘ਦਸਮ ਗà©à¨°à©°à¨¥’ ਦੇ ਮà©à©±à¨¦à©‡ ਬਾਬਤ ਇਹ ਬà©à©±à¨§à©€à¨œà©€à¨µà©€,
ਪà©à¨°à©‹à¨«à©ˆà¨¸à¨° ਸਾਹਿਬ ਨਾਲੋਂ à¨à¨¿à©°à¨¨ ਵਿਚਾਰ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।
ਸੋ ਇਸ ਸà©à¨°à©€à¨®à¨¾à¨¨ ਨੂੰ ‘ਸà©à¨¨à¨¹à¨¿à¨°à©€ ਮੌਕਾ’ ਹੱਥ ਲੱਗ ਗਿਆ। ਬਜਾਠਇਸਦੇ ਕਿ ਆਪਣੀਆਂ
ਸ਼ੰਕਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇਹ ਪà©à¨°à¨šà¨¾à¨°à¨• ਜੀ, ਪà©à¨°à©‹à¨«à©ˆà¨¸à¨° ਸਾਹਿਬ ਨਾਲ ਕਿਤੇ ਇਕਾਂਤ ਵਿਚ
ਬੈਠਕੇ ਪਰਦੇ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਲੈਂਦਾ, ਇਸਨੇ ਕੀਰਤਨ ਦੀ ਸਮà©à©±à¨šà©€ ਸੀ।ਡੀ। ’ਚੋਂ ਕੱਟ
ਵੱਢ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਹੋਈ ਸੀ.ਡੀ., ਆਪਣੇ ਟੀ.ਵੀ. ਚੈਨਲ ’ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾ ਕੇ, ਇਹ
ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਦਸਮੇਸ਼ ਗà©à¨°à©‚ ਜੀ ਦੇ ਅਦਬ ਦਾ ਕੇਵਲ ਮੈਨੂੰ ਹੀ ਪਤਾ ਹੈ,
ਸà©à¨¶à©€à¨² ਮà©à¨¨à©€à¨†à¨‚ ਅਤੇ ਬਾਬੇ ਆਮਟੇ ਵਰਗਿਆਂ ਨੂੰ ਚà©à©±à¨ª ਕਰਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪà©à¨°à©‹à¨«à©ˆà¨¸à¨° ਦਰਸ਼ਨ
ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਗà©à¨°à©‚ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਅਜ਼ਮਤ ਦਾ ਨਹੀਂ ਪਤਾ।
ਸਿੱਟਾ ਇਹ ਨਿਕਲਿਆ ਕਿ ਟੀ.ਵੀ. ਤੋਂ ਪà©à¨°à¨¸à¨¾à¨°à¨¿à¨¤ ਹੋਈ ਇਹ ਸੀ.ਡੀ. ਦੇਖ ਸà©à¨£ ਕੇ, ਪà©à¨°à©‹à¨«à©ˆà¨¸à¨° ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਉਕਤ ਪà©à¨°à¨šà¨¾à¨°à¨• ਦੀ ਵਿਦਵਦਾ ਤੋਂ ਕਾਇਲ ਹੋਠਸਰੋਤੇ ਪੈ ਗਠà¨à©°à¨¬à¨²à¨à©‚ਸੇ ਵਿਚ! ਦੋਵੇਂ ਚੋਟੀ ਦੇ ਵਿਦਵਾਨ! ਇੱਕ ਦੀ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਬੀਤ ਚੱਲੀ ਹੈ ਕੀਰਤਨ ਕਰਦਿਆਂ, ਦà©à¨¨à©€à¨†à¨‚ à¨à¨° ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਫਲਸਫੇ ਦਾ ਪà©à¨°à¨šà¨¾à¨° ਕਰਦਿਆਂ ਅਤੇ ਦੂਸਰਾ ਬà©à©±à¨§à©€à¨œà©€à¨µà©€ ਮਹਾਨ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਬਾ-ਦਲੀਲ ਬà©à¨²à¨¾à¨°à¨¾!! ਸਰੋਤੇ ਕਿੱਦਾਂ ਅਤੇ ਕੀ ਨਿਰਣਾ ਕਰਨ? ਕਿਸ ਨੂੰ ਸੱਚਾ ਮੰਨਣ ਤੇ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਸੂਰਵਾਰ? ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਦੀ ਸਰਵ ਉੱਚ ਪਦਵੀ ’ਤੇ ਬਿਰਾਜਮਾਨ ਰਿਹਾ ਕੋਈ ਜਥੇਦਾਰ, ਗà©à¨°à©‚ ਸਾਹਿਬ ਪà©à¨°à¨¤à©€ ਅਜਿਹੇ ਬਚਨ ਕਿਵੇਂ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਅਜਿਹੇ ਸਵਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਸ਼ੋਪੰਜ ਵਿਚ ਪਠਦੋਹਾਂ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੇ ਉਪਾਸ਼ਕ, ਹਾਲੇ ਅੰਤਰ-ਆਤਮੇ ਵਿਚਾਰ-ਮੰਥਨ ਹੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਟੀ.ਵੀ. ਪà©à¨°à¨šà¨¾à¨°à¨• ਨੇ ‘ਉਦਮ ਕਰਕੇ’ ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਸà©à¨°à©€ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਪà©à©±à¨œà¨¦à¨¾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸੋਨੇ ’ਤੇ ਸà©à¨¹à¨¾à¨—ੇ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੋਈ। ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਦੀਆਂ ਕੇਂਦਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਉੱਪਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਪਕੜ ਬਣਾਈ ਬੈਠੀ ਧਿਰ, ਪਹਿਲੋਂ ਹੀ ਪà©à¨°à©‹à¨«à©ˆà¨¸à¨° ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਖਫਾ ਹੋਈ ਬੈਠੀ ਸੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਪà©à¨°à©‹à¨«à©ˆà¨¸à¨° ਸਾਹਿਬ, ਦਿੱਲੀ ਵਾਲੇ ਜਥੇਦਾਰ ਸਰਨਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਨਿਕਟ ਸਨੇਹੀ ਹਨ। ਜਥੇਦਾਰ ਸਰਨਾ, ਬਾਦਲਸ਼ਾਹੀ ਨੂੰ ਫà©à©±à¨Ÿà©€ ਅੱਖ ਨਹੀਂ à¨à¨¾à¨‰à¨‚ਦਾ। ਸੋ, ਪà©à¨°à©‹. ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਵਲੋਂ ਕੀਤੇ ਗਠਉਕਤ ਕੀਰਤਨ ਸਮਾਗਮ ਦੀ ਸਹੀ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਸੀ.ਡੀ. ਚà©à©±à¨•à©€ ਫਿਰਦੇ ਸਿੱਖ ਪਤਵੰਤਿਆਂ ਦੀ ਕਿਸੇ ਨੇ ਇਕ ਨਹੀਂ ਸà©à¨£à©€! ਬੜੀ ਸਖ਼ਤ à¨à¨¾à¨¶à¨¾ ਵਾਲਾ ਹà©à¨•à¨®à¨¨à¨¾à¨®à¨¾ ਜਾਰੀ ਹੋ ਗਿਆ। ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ ਕਹਿ ਲਓ-ਪà©à¨°à©‹. ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸà©à¨°à©€ ਅਕਾਲ ਤਖਤ ਸਾਹਿਬ ‘ਤੇ ਤਲਬ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਯਾਦ ਰਹੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਇਕ ਪà©à¨°à©‹à¨«à©ˆà¨¸à¨°, ਸਿੰਘ ਸà¨à¨¾ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮੋਢੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ, ਪà©à¨°à©‹. ਗà©à¨°à¨®à©à¨– ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਹà©à¨•à¨®à¨¨à¨¾à¨®à©‡ ਦà©à¨†à¨°à¨¾ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਵਿਚੋਂ ਛੇਕ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਕਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਬਾਅਦ ਵਿਸ਼ਵ ਸਿੱਖ ਸੰਮੇਲਨ ਮੌਕੇ ‘à¨à©à©±à¨²’ ਸਵੀਕਾਰਦਿਆਂ ਇਸ ਪà©à¨°à©‹à¨«à©ˆà¨¸à¨° ਨੂੰ ਤਾਂ ਪੰਥ ਵਿਚ ਮà©à©œ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਪà©à¨°à©°à¨¤à©‚ ਹà©à¨£ ਵਾਲੇ ‘ਪà©à¨°à©‹à¨«à©ˆà¨¸à¨°’ ਨਾਲ ਕੀ, ਕਿਵੇਂ ਅਤੇ ਕਿੱਦਾਂ ਬੀਤਦੀ ਹੈ? ਇਹ ਤਾਂ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਸਮਾਂ ਹੀ ਦੱਸੇਗਾ। ਇਸ à¨à¨ªà©€à¨¸à©‹à¨¡ ’ਤੇ ਸਰਸਰੀ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰਿਆਂ ਇਹ ਸਪਸ਼ਟ à¨à¨¾à¨¸à¨°à¨¦à¨¾ ਹੈ ਕਿ ਸੀ.ਡੀ. ਮਸਲੇ ਨੂੰ ਤੀਲà©à¨¹à©€ ਲਾ ਕੇ ‘ਲਾਂਬੂ ਲਾਉਣ’ ਵਾਲੀ ਧਿਰ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ‘ਵਿਦਵਤਾ ਦੀ ਹਉਮੈ’ à¨à¨²à¨•à¨¦à©€ ਹੈ। ਕੀ ਕੋਈ ਆਪਣੀਆਂ ਧੀਆਂ-à¨à©ˆà¨£à¨¾à¨‚ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਦੀਆਂ ਰਾਜ਼ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਟੀ.ਵੀ. ’ਤੇ ਨਸ਼ਰ ਕਰੇਗਾ? ਜੇ ਅਜਿਹਾ ਹਰਗਿਜ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਤਾਂ ਫਿਰ ਸਾਡੇ ਦੀਨ ਦà©à¨¨à©€ ਦੇ ਵਾਲੀ ਕਲਗੀਆਂ ਵਾਲੇ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਜੀ ਦੇ ਅਦਬ-ਅਦਾਬ ਬਾਰੇ ਜੱਗ-ਹਸਾਈ ਕਿਉਂ ਕੀਤੀ ਗਈ? ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਕਿਸ਼ਤੀ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਬਾਹਰੀ ਤੂਫਾਨਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਹà©à¨£ ਇਸਦੀ ਹਾਲਤ ਇਸ ਸ਼ਿਅਰ ਵਰਗੀ ਕਿਉਂ ਬਣਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ; ਗ਼ਰ ਤੂਫ਼ਾਂ ਹੋ ਦਰੀਆ ਮੇਂ ਤੋ ਬਨ ਜਾਤੀ ਹੈਂ ਤਦਬੀਰੇਂ। ਗ਼ਰ ਤੂਫ਼ਾਂ ਹੋ ਕਸ਼ਤੀ ਮੇਂ ਤੋ ਮਿਟ ਜਾਤੀ ਹੈਂ ਤਕਦੀਰੇਂ! ਹੋਰਨਾਂ ਨੂੰ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ, ਪਰਸਪਰ ਪਿਆਰ ਅਤੇ à¨à¨•à¨¤à¨¾ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਬà©à©±à¨§à©€à¨œà©€à¨µà©€ ਪà©à¨°à¨šà¨¾à¨°à¨•, ਖà©à¨¦ ਇਸ ਹੱਦ ਤੱਕ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਦੇ ਪà©à¨°à¨¸à©°à¨¸à¨• ਜਾਂ ਸ਼à©à¨à¨šà¨¿à©°à¨¤à¨• ਮੂੰਹ ’ਚ ਉਂਗਲਾਂ ਦੇ ਕੇ ਹੈਰਤ ਨਾਲ ਤੱਕਦੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਦ ਅੱਗੇ ਹਨੇਰੀ ਰਾਤ ਆ ਰਹੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਬੀਤੇ ਦਿਨ ਦੇ ਚਾਨਣ ਵੇਲੇ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨੀਆਂ ਚੰਗੀਆਂ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਤਿੰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ à¨à©‡à¨–ਾਂ ਦੇ ਸਾਧੂਆਂ ਦੇ ਵਿਹਾਰ ਸਬੰਧੀ ਲਿਖ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਜੋ ਕਿ ਆਪੋ ਵਿਚੀਂ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਅਸਮਾਨਤਾ ਦੇ ਹà©à©°à¨¦à¨¿à¨†à¨‚ ਵੀ, ਕਦੇ ਲੜ-ਲੜਾਈ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਸਨ ਫਸੇ। ਸਾਡੇ ਲਾਗਲੇ ਪਿੰਡ ਅਸਮਾਨਪà©à¨° ਦੇ ਉਦਾਸੀ ਸਾਧੂ ਸਨ ਸੰਤ ਜਵਾਹਰ ਦਾਸ। ਚਾਰ ਕ੠ਮੀਲਾਂ ਦੀ ਵਿੱਥ ’ਤੇ ਸਥਿੱਤ ਪਿੰਡ ਰਾਮ ਰਾਇਪà©à¨° ਦੇ ਨਿਰਮਲੇ ਸੰਤ ਸਨ ਬਾਬਾ ਹਰੀ ਸਿੰਘ। ਤੀਜੇ ਸਨ ਪਿੰਡ ਅਲਾਚੌਰ ਦੇ ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਖੇਮ ਸਿੰਘ ਜੋ ਅੰਮà©à¨°à¨¿à¨¤à¨§à¨¾à¨°à©€ ਰਹਿਤ-ਬਹਿਤ ਵਿਚ ਪੂਰਨ ਪਰਪੱਕ ਜੀਵਨ ਵਾਲੇ ਸਾਧੂ ਸਨ। ਇਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਤਿੰਨਾਂ ਦਾ ਸਾਡੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚ ਬਹà©à¨¤ ਮਾਣ ਸਤਿਕਾਰ ਸੀ। ਆਲੇ-ਦà©à¨†à¨²à©‡ ਦੇ ਹੋਰਨਾਂ ਪਿੰਡਾਂ ਵਾਂਗ ਇਹ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਵੀ ਅਕਸਰ ਦੀਵਾਨ ਸਜਾਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਹà©à©°à¨¦à©‡ ਅਖੰਡ ਪਾਠਜਾਂ ਸਹਿਜ ਪਾਠਦੇ à¨à©‹à¨—ਾਂ ’ਤੇ ਪਹà©à©°à¨š ਕੇ ਕਥਾ-ਵਿਖਿਆਨ ਕਰਦੇ ਹà©à©°à¨¦à©‡ ਸਨ। ਮੈਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਯਾਦ ਹੈ ਕਿ ਸੰਤ ਜਵਾਹਰ ਦਾਸ ਤਾਂ ਪੈਦਲ ਤà©à¨° ਕੇ ਹੀ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਆ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਜਦਕਿ ਬਾਬਾ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ‘à¨à¨Ÿà¨²à¨¸ ਸਾਈਕਲ’ ਤੇ। ਅਲਾਚੌਰੀਠਸੰਤ ਪਾਠੀ ਸਿੰਘਾਂ ਦੇ ਸਾਈਕਲਾਂ ਪਿੱਛੇ ਬਹਿ ਕੇ ਇੱਧਰ-ਉਧਰ ਆਇਆ-ਜਾਇਆ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਗੇਰੂਠਰੰਗ ਦੀ ਪੱਗ, ਚੋਲਾ ਅਤੇ ਧੋਤੀ ਪਹਿਨ ਕੇ ਰੱਖਦੇ ਸੰਤ ਜਵਾਹਰ ਦਾਸ, ਸà©à¨°à©€ ਗà©à¨°à©‚ ਗà©à¨°à©°à¨¥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਤਾਬਿਆ ਬਹਿ ਕੇ ‘ਹਰੀਓਮ’ ਆਖਦਿਆਂ ਕਥਾ ਅਰੰਠਕਰਦੇ। ਉਹ ਬਾਣੀ ਪੜà©à¨¹à¨¨ ਲੱਗਿਆਂ ਹਮੇਸ਼ਾ ‘ਇਕ ਓਂਕਾਰ’ ਕਹਿਣ ਦੀ ਥਾਂ ਪੰਡਤਾਊ ਅੰਦਾਜ਼ ਨਾਲ ‘ਇਕ ਓਮ’ ਹੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹà©à©°à¨¦à©‡ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਹ ਵਖਿਆਨ ਕਰਦਿਆਂ ਸਦਾ ਹੀ ਮਹਾਂà¨à¨¾à¨°à¨¤ ਜਾਂ ਰਾਮਾਇਣ ਦੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਸà©à¨£à¨¾à¨‰à¨‚ਦੇ ਰਹਿੰਦੇ। ਕਦੇ ਕਦਾਈਂ ਕੋਈ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਨਾਂ-ਮਾਤਰ ਗੱਲ ਵੀ ਕਰ ਜਾਂਦੇ। ਕੌਰਵਾਂ-ਪਾਂਡਵਾਂ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਮੱਤ ਦੇ ਹੋਰ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲੈ ਲੈ ਕੇ, ਉਹ ਕੰਨਰਸ à¨à¨°à¨ªà©‚ਰ ਕਥਾ ਕਰਦੇ ਹà©à©°à¨¦à©‡ ਸਨ। ਇਸਦੇ ਉਲਟ ਸੰਤ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰਲਵੀਂ-ਮਿਲਵੀਂ ਜਿਹੀ ਕਥਾ ਕਰਕੇ ਸਰੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਪà©à¨°à¨¸à©°à¨¨ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹ à¨à¨—ਵੀਂ ਦਸਤਾਰ ਨਾਲ ਕà©à©œà¨¤à¨¾ ਪਜ਼ਾਮਾ ਪਹਿਨ ਕੇ ਰੱਖਦੇ ਸਨ। ਕਥਾ ਇਹ ਵੀ ਗà©à¨° ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਹੀ ਬੜੇ ਰਸਿਕ ਲਹਿਜ਼ੇ ਵਿਚ ਕਰਦੇ ਹà©à©°à¨¦à©‡ ਸਨ। ਅਲਾਚੌਰ ਵਾਲੇ ਸੰਤ ਖੇਮ ਸਿੰਘ ਹà©à¨£à©€à¨‚ ਬਹà©à¨¤ ਹੀ ਪà©à¨°à©‡à¨® à¨à¨¾à¨µà¨¨à¨¾ ਨਾਲ ਦਸ ਗà©à¨°à©‚ ਸਾਹਿਬਾਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਮੂਹ ਸਿੱਖ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀਆਂ ਗਾਥਾਵਾਂ, ਕਥਾ ਦੌਰਾਨ ਸà©à¨£à¨¾à¨‡à¨† ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਬਾਬਾ ਜੀ ਗੂੜà©à¨¹à©€ ਨੀਲੀ ਦਸਤਾਰ, ਲੰਬਾ ਚੋਲਾ ਤੇ ਉੱਪਰੋਂ ਦੀ ਸà©à¨°à©€ ਸਾਹਿਬ ਪਹਿਨ ਕੇ ਰੱਖਦੇ ਸਨ। ਮੈਨੂੰ ਚੇਤਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਾ ਪà©à¨°à¨¸à©°à¨— ਸà©à¨£à¨¾à¨‡à¨† ਕਰਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਇਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਦਾ ਆਪਣਾ ਵੀ ਗੱਚ à¨à¨° ਆਉਂਦਾ ਸੀ ਤੇ ਅੱਗੇ ਬੈਠੀ ਸੰਗਤ ਵਿਚ ਵੀ ਬਹà©à¨¤à©‡ ਜਣੇ ਅੱਖਾਂ ਪੂੰà¨à¨¦à©‡ ਹà©à©°à¨¦à©‡ ਸਨ। ਕਥਾ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ‘ਤੇ ਗਲ ਵਿਚ ਪੱਲਾ ਪਾ ਕੇ ਬੜੇ ਹੀ ਮਾਰਮਿਕ ਸ਼ਬਦਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਰੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਅੰਮà©à¨°à¨¿à¨¤à¨ªà¨¾à¨¨ ਕਰਨ ਲਈ ਪà©à¨°à©‡à¨°à¨¦à©‡ ਹà©à©°à¨¦à©‡ ਸਨ। ਪੂਰੇ ਇਲਾਕੇ ਵਾਂਗ ਹੀ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਵੀ ਇਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਤਿੰਨਾਂ ਦੀ ਮਹਾਨਤਾ ਲੱਗà¨à¨— ਬਰਾਬਰ ਹੀ ਹà©à©°à¨¦à©€ ਸੀ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਜ਼à©à¨°à¨— ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਹà©à©°à¨¦à©‡ ਸਨ ਕਿ ਸੰਨ 63-64 ਵਿਚ ਸਾਡੇ ਲਾਗਲੇ ਪਿੰਡ ਸਹਾਬਪà©à¨° ਵਿਖੇ ਅਲਾਚੌਰੀਠਸੰਤਾਂ ਨੇ ਹੋਰ ਪੰਥਕ ਸਾਧੂਆਂ ਸਮੇਤ, ਉਦਾਸੀ ਸੰਤ ਜਵਾਹਰ ਦਾਸ ਨਾਲ ਕਈ ਦਿਨ ਲੰਬੀ ਵਿਚਾਰ-ਗੋਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ‘ਇੱਕ ਓਮ’ ਉਚਾਰਣ ਗਲਤ ਹੈ। ਸਹੀ ਉਚਾਰਣ ‘ਇੱਕ ਓਅੰਕਾਰ’ ਹੀ ਹੈ। ਲੇਕਿਨ ਸੰਤ ਜਵਾਹਰ ਦਾਸ, ਪੰਥਕ ਸਾਧੂਆਂ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਨਹੀਂ ਸਨ ਹੋà¨à¥¤ ਉਹ ਅਖੀਰ ਵੇਲੇ ਤੱਕ ‘ਇੱਕ ਓਮ’ ਹੀ ਕਹਿੰਦੇ ਰਹੇ। ਇਸਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਤਿੰਨਾਂ ਬਾਬਿਆਂ ਨੇ ਕਦੇ ਆਪਸੀ ਖਹਿਬਾਜੀ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕੀਤੀ। ਨਾ ਹੀ ਕਥਾਵਾਰਤਾ ਕਰਦਿਆਂ ਇਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਕਦੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦਾ ਖੰਡਨ-ਮੰਡਨ ਹੀ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਕੱਟੜ ਸਿੰਘਸà¨à©€à¨ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਾਲੇ ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਨੇ ਇੱਕ ਦਫਾ ਸਾਡੇ ਗਵਾਂਢ ’ਚ ਹੋਠਸਮਾਗਮ ਮੌਕੇ, ਕਥਾ ਸਮਾਪਤ ਕਰ ਹਟੇ ਅੰਮà©à¨°à¨¿à¨¤à¨§à¨¾à¨°à©€ ਸੰਤ ਖੇਮ ਸਿੰਘ ਅਲਾਚੌਰ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਆਖਿਆ- ਜਬਾਬਾ ਜੀ ਤà©à¨¸à©€à¨‚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਗà©à¨°à¨®à¨¤à¨¿ ਦੇ ਅਸੂਲਾਂ ਦੀ ਕਥਾ-ਵਿਆਖਿਆ ਹੀ ਕਰਦੇ ਹੋ। ਪਰ ਸੰਤ ਜਵਾਹਰ ਦਾਸ, ਗà©à¨°à¨®à¨¤à¨¿ ਘੱਟ ’ਤੇ ਹਿੰਦੂ ਮਤਿ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸà©à¨£à¨¾à¨‰à¨‚ਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ‘‘ਇਹ ਗੱਲ ਸà©à¨£ ਕੇ ਬਾਬਾ ਖੇਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਅਤਿ-ਹਲੀਮੀ ਨਾਲ ਜਿਹੜਾ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ ਉਹ ਮੇਰੇ ਦਿਲ ’ਤੇ ਉੱਕਰਿਆ ਪਿਆ ਹੈ! ਮੇਰੇ ਬਾਪ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਹੱਥ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਲੈ ਕੇ ਉਹ ਆਜਜ਼ੀ ਨਾਲ ਬੋਲੇ- ਜਗਿਆਨੀ ਜੀ, ਉਹ ਮਹਾਂ-ਪà©à¨°à¨– ਜਿੰਨੀ ਕ੠ਵੀ ਗà©à¨°à¨®à¨¤à¨¿ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਨ, ਉਹ ਪੱਲੇ ਬੰਨà©à¨¹ ਲਿਆ ਕਰੋ, ਬਾਕੀ ਦੀ à¨à¨¾à¨ˆ ਉਥੇ ਹੀ ਛੱਡ ਦਿਆ ਕਰੋ!’’ ਸੀਨੇ ਵਿਚ ਸਾਂà¨à©€ ਪਈ ਇਸ ਅਰਥ-à¨à¨°à¨ªà©‚ਰ ਵਾਰਤਾ ਨੂੰ ਜਦ ਮੈਂ ਅੱਜ ਦੇ ਪà©à¨°à¨¸à©°à¨— ਵਿਚ ਕਿਆਸਦਾ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਸੋਚਦਾਂ ਕਿ ਜੇ ਬਾਬਾ ਖੇਮ ਸਿੰਘ ਹà©à¨£ ਦੇ ਸੰਤਾਂ-ਪà©à¨°à¨šà¨¾à¨°à¨•à¨¾à¨‚ ਜਿਹੇ ਹà©à©°à¨¦à©‡ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਬਾਪ ਨੂੰ ਜਰੂਰ ਇੰਜ ਕਹਿੰਦੇ- ਜਗਿਆਨੀ, ਮੈਨੂੰ ਉਸ ਪਖੰਡੀ ਸਾਧ ਦੀ ਕਥਾ ਦੀ ਕੋਈ ਸੀ.ਡੀ. ਲਿਆ ਦੇ, ਬੱਸ ਫਿਰ ਮੈਂ ਜਾਣਾ ਮੇਰੇ ਕੰਮ ਜਾਣੇ! ...ਉਹਦਾ ਤਾਂ à¨à¨¸à¨¾ ‘ਮੱਕੂ ਠੱਪਾਂਗਾ ਕਿ ਤà©à¨¹à¨¾à¨¡à©‡ ਪਿੰਡ ਵਲ ਨੂੰ ਮੂੰਹ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇਗਾ!!’’ ...ਜ਼ਿਕਰ ਆਉਂਦੈ ਕਿ ਇਕ ਪੰਜਾਬੀ ਕਿੱਸੇ ਦੀ ਨਾਇਕਾ ‘ਸਾਹਿਬਾਂ’ ਨੇ ਕਿਸੇ ਪੀਰ ਪਾਸੋਂ ਮੰਗ ਮੰਗੀ ਸੀ, ਅਖੇ ਗਲੀਆਂ ਹੋਵਣ ਸà©à©°à¨¨à©€à¨†à¨‚ ਵਿਚ ਮਿਰਜ਼ਾ ਯਾਰ ਫਿਰੇ! ‘ਵੈਸੇ ਤਾਂ ਸਮੇਂ ਦੀ ’ਵਾ ਹੀ à¨à¨¸à©€ ਵਗ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਕੋਈ ਈਰਖਾ ਸਾੜੇ ਨਾਲ ਗà©à¨°à¨¸à¨¿à¨† ਫਿਰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਸਿੱਖ ਵਿਦਵਾਨਾਂ, ਲੇਖਕਾਂ ਪà©à¨°à¨šà¨¾à¨°à¨•à¨¾à¨‚ ਅਤੇ ਰਾਗੀਆਂ ਦੀ ਸ਼à©à¨°à©‡à¨£à©€, ਹਉਮੈ ਅਤੇ ਖà©à¨¦à¨—ਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧੇਰੇ ਹੀ ਮਦਮਸਤ ਹੋਈ ਪਈ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਬਾਹਰਲੇ ਦà©à¨¶à¨®à¨£ ਦੀ ਕੋਈ ਲੋੜ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ, ਅਸੀਂ ਆਪੇ ਹੀ ਇਕ ਦੂਸਰੇ ਵਲ ਤੀਰ ਚਿਲੇ ਚਾੜà©à¨¹à©‡ ਹੋਠਹਨ। ਹà©à¨£ ਦੀ ਪà©à¨°à©‹. ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਵਾਲੀ ਮਿਸਾਲ ਹੀ ਲੈ ਲਉ, ਉਨà©à¨¹à¨¾à¨‚ ਦੀ à©›à©à¨¬à¨¾à¨¨à¨¬à©°à¨¦à©€ ਕਰਾਉਣ ਲਈ, ਅੱਡੀ ਚੋਟੀ ਦਾ ਜੋਰ ਲਾਉਣ ਵਾਲੇ, ਕੋਈ ਬੋਧੀ, ਮà©à¨¸à¨²à¨®à¨¾à¨¨ ਜਾਂ ਇਸਾਈ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਸਾਡੇ ‘ਆਪਣੇ’ ਹੀ ਕਿਸੇ ਦੇ ਹੱਥ-ਠੋਕੇ ਬਣ ਕੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਸà©à©°à¨¨à©€à¨†à¨‚ ਕਰਨ ਦੀ ‘ਸੇਵਾ’ ਵਿਚ ਜà©à¨Ÿà©‡ ਹੋਠਹਨ। ਅਕਸਰ ਬਜ਼à©à¨°à¨— ਕਿਹਾ ਕਰਦੇ ਨੇ-‘ਸਿੱਖ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਮਾਰੇ, ਯਾ ਮਾਰੇ ਕਰਤਾਰ!’ ਸਾਡੇ ਕਾਰੇ ਦੇਖ ਕੇ ਕਰਤਾਰ ਵੀ ਰà©à©±à¨¸ ਗਿਆ ਜਾਪਦਾ ਹੈ!! |